رویکرد رضایت گردشگر
۲-۲-گردشگر
گردشگر به شخصی که از یک مکان به مکان دیگر برای دلایل غیر­کاری مسافرت می­ کند، گفته می‌شود. ^[۱۳]UN توریسم را چنین تعریف می‌کند “یک تورست، کسی که بیشتر از شب و کمتر از یک سال در جائی اقامت کند می­گویند. مسافرت تجاری و عقد قرار­داد تجاری را نیز شامل می‌شود. افـراد نـظامی، دیـپـلمات‌ها، مـهـاجرین و ساکنین دائـمی تـوریست به حـساب نمی‌آیند(گولدنر و ریچی^[۱۴]،۵۸۰:۲۰۰۳). یا به عبارت دیگر گردشگر به مجموعه فعالیت‌های مورد استفاده توسط یک شخص که بطور موقت دور از محیط معمول خود، برای یک دوره که بیشتر از یک سال نیست و بواسطه یک مجموعه از فرصت‌های کلی مرکب از کار، مذهب درمان، و دیگر دلایل شخصی به جزء کسب سود از مقصد مسافرت یا تغییر مدت طولانی محل اقامت‌ باشد، گفته می‌شود (هال^[۱۵]،۵۵:۲۰۰۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۲-گردشگری
گردشگری به طور کلی به علت خصلت بین رشته‌ای خود قابلیت نگرش‌های متفاوت را دارا می‌باشد، که خود سبب ارائه تعاریف بسیاری از آن گردیده است. در تعاریف اولیه بیشتر بر بعد فاصله تأکید گردیده و گردشگران بر مبنای فاصله‌ای که از محل مسکونی داشتند، طبقه‌بندی می‌شدند. به گونه‌ای که کمیسیون ملی گردشگری آمریکا (۱۹۷۳) در تعریف گردشگری داخلی فاصله پنجاه مایل را در­نظر گرفته که دربر گیرنده تمامی سفرها به جز سفر برای کار می‌شد(گارتنر^[۱۶]،۵:۱۹۹۶). تعاریف فاصله‌ای صرف­نظر از خطا و اشتباهات، تنها به این دلیل که کمیتی اقتصادی و آماری را برای پدیده گردشگری آماده می‌کند، مورد قبول واقع گردید. در حالی که این تعاریف فاصله‌ای به تنهایی نمی‌توانست گردشگری را به خوبی توصیف کند. آنها تنها بر جنبه تقاضا تأکید داشتند و عرضه و همچنین اثرات ناشی از گردشگری را نادیده می‌گیرند. از این­رو گردشگری به تعاریف دیگری احتیاج پیدا می‌کند. بر این مبنا تعاریف دیگری ارائه می‌گردد که هر یک از آنها در ابعاد مختلف، گردشگری را توصیف می‌کنند. در بعد جغرافیایی گردشگری زمانی از فعالیت‌گذران اوقات فراغت یا تفریح که مستلزم غیب شبانه از مکان مسکونی عادی است تعریف می‌شود (اسکینر^[۱۷]،۲۸۰:۱۹۹۹).از بعد اجتماعی نیز تعریف گردشگری، فصل مشترک بین زندگی عادی ساکنان بومی و زندگی غیرعادی گردشگران را دربر­می‌گیرد (برنارد^[۱۸]،۵۵۲،۱۹۹۶). این دو تعریف خود نشان تمایز مابین تعاریف مختلف از گردشگری است. که هر یک بر­گرفته از آیتم‌های مورد نظر در مطالعات گردشگری می‌باشند.
از دیگر تعاریف گردشگری می­توان به تعاریف فنی اشاره کرد که توسط سازمان­جهانی­گردشگری(WTO)­ ارائه گردیده است. این تعاریف براساس ‌تمایز قائل شدن در رویکرد به مکان بازدید ‌تقسیم ­بندی را پیرامون گردشگری در ابعاد مختلف انجام داده­اند،‌که به صورت زیر می­باشد(WTO,1993,1-10).
گردشگری عبارت است از فعالیت های افرادی که برای استراحت­، کار و دیگر دلایل به خارج از محیط سکونت معمول خویش سفر کرده و حداکثر برای یک سال متوالی در آنجا اقامت می کنند.

• • گردشگری داخلی (یا بومی­): اشخاص مقیم یک کشور که حداکثر برای مدت ۱۲ ماه به محلی در کشور خودشان که خارج از محیط معمول زندگی آنها می باشد،‌ سفر کنند و هدف اصلی آنها از این سفر انجام کاری نیست که سرانجام آن در‌یافت مزد از محل مورد بازدید باشد. که این سفرها همانطور که وانس اسمیت می­گوید می­توانند با انگیز­ه­های گوناگونی انجام پذیرند وی پنج گونه گردشگری که بر اساس انگیزه گردشگری است را به صورت زیر نام می برد.

گردشگری قومی
گردشگری فرهنگی
گردشگری تاریخی
گردشگری طبیعت­گرا
گردشگری تفریحی

• • گردشگری خارجی (یا بین ­المللی­): افرادی که برای حداکثر مدت ۱۲ ماه به کشوری که محل اقامت معمول آنها نیست و خارج از محیط معمول زندگیشان قرار دارد، ‌سفر کنند و هدف اصلی آنها از این بازدید انجام کاری نیست که سرانجام­اش دریافت مزد از کشور مورد بازدید باشد.

بطور کلی گردشگری را می­توان بر مبنای عوامل مختلفی تعریف نمود و در بررسی آن از این تعاریف استفاده نمود ولی پیرامون ‌این تعاریف باید این نکته را مدنظر داشت که گردشگری صرفا “­یک پدیده یک بعدی نیست که در تعاریف خطی قابل بحث باشد، بلکه در­برگیرنده ابعاد بسیاری در زمینه ­های مختلفی همچون ابعاد اقتصادی­، اجتماعی فرهنگی و نظیر اینها می­باشد. همچنین عوامل دیگری همچون طول مدت اقامت ، وسیله سفر­، مقاصد ، تقاضا و نظیر اینها نیز باید در تعریف گردشگری مدنظر قرار گیرد.
۴-۲- نوع شناسی گردشگری
اریک کوهن نخستین فردی بود که به صورت علمی گونه­شناسی از انواع گردشگری ارائه داد. وی در ابتدا گردشگری را به دو دسته سازماندهی­شده و سازماندهی­نشده تقسیم ­بندی نمود. هدف وی از این تقسیم ­بندی نشان دادن وابستگی برنامه­ ها و مراحل سفر گردشگران به سازمان­ها و مؤسسات واسطه­ای گردشگری بود. وی گردشگری سازماندهی شده را در چهار گروه تقسیم ­بندی نمود:
گردشگران انبوه سازمان­یافته
گردشگران انفرادی سازمان­یافته
گردشگران اکتشافی
گردشگران آسان­گرد ( عظیمی،۸۵:۱۳۸۷).
عامل زمان، مکان، انگیزه، هدف و شیوه بازدید، از جمله عواملی هستند که تنوع در اشکال گردشگری را باعث می­شوند مثلا عامل زمان سبب دو نوع گردشگری، گردشگری زمستانی و گردشگری تابستانی می­ شود.
نوع سفر مانند مسافرت با قایق یا کشتی، ماشین، موتور سیکلت، دوچرخه، هواپیما، قطار و غیره انواع دیگری را تشخیص داد (موحد،۲۹:۱۳۸۶).
همچنین با توجه به طول مدت مسافرت، نوع تاسیسات که به خدمت گرفته می‌شود، فصل و چگونگی سازماندهی مسافرت، همچنین انگیزه‌های گوناگون که موجب پیدایش یک جریان توریستی می‌شوند، می‌‌تواند اشکال مختلفی از را موجب‌گردد (رضوانی، ۱۳۸۵). گردشگری را می‌توان بر حسب عوامل مختلف ذیل گونه شناسی و دسته­بندی کرد:
اهداف تعیین شده، میزان سرمایه، انگیزه، مقصد، زمان تعطیلات، زمان ماندگاری گردشگر، فعالیت‌های تفریحی جنبی، توان بالقوه طبیعی و فرهنگی، امکانات سرمایه‌گذاری، ارزش‌های فرهنگی، امکانات بهداشتی، ورزشی، علمی و غیره… (پاپلی یزدی وسقایی، ۱۳۸۵).
۱-۴-۲- گردشگری تفریحی
جهانگردی تفریحی، ویژه جهانگردانی است که سبب اصلی سفر آنان در لذت حاصل از شرکت در فعالیت‌هایی نظیر چادر­زدن در مناطق مختلف و بازی‌های سازمان داده شده نهفته است. این نوع از گردشگری، اشخاصی را تشویق می‌کند که به فکر استفاده از زمان تعطیلات هستند (همایون،۱۳۸۴). با صنعتی شدن جوامع (به معنی دخالت ماشین و انرژی در مراحل تولید) و فعالیت سندیکا‌ها، موجب کاهش ساعات کار و افزایش ایام فراغت کارگران را فراهم آورد. این عمل ابتدا در کارخانجات و معادن به وجود آمد، سپس به سایر ادارات و ارکان‌های خدماتی نیز سرایت کرد. و آخرین گروه طبقه‌ای که از این امتیازات بر خوردار شدند کشاورزان و کارکران بودند.
ساعات کار هفتگی که حدود یک صد سال قبل هفتاد ساعت بود در بسیاری از بخش‌های کارگری به چهل ساعت کاهش یافت و روزهای کار هفتگی از شش روز به پنج روز رسیده به علاوه مرخصی سالیانه با بهره گرفتن از دستمزد ابتدا ۱۵ روز و سپس به یک ماه در سال افزایش یافت. هر­گاه در مورد دستمزد مستمری کارگران بحث می­شد قدرت‌های عمومی حاکم بر جوامع بر خود واجب می­دانستند، که در محدوده­ای منطقی، به نفع کارگران اقدام کنند و مستمری‌ها را با وضع قوانین مناسب مورد حمایت قرار دهند (روی گیتی و مرلو،۱۴:۱۳۷۵).
جهانگردی موقعیتی است که جوابگوی یک سلسله از نیاز‌های فردی و اجتماعی مهم می‌شود، و قویاً از طریق منشاء اصلی خود، یعنی جامعه صنعتی مورد تأیید قرار گرفته است. در حقیقت جامعه صنعتی تنها به تغییر مراحل تولید اکتفا نکرده، بلکه بر روی زندگی اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و مذهبی نیز تأثیر عمیق گذاشته است. تغییر عادات کهنه و خلق نیازهای جدید، ویژه خانواده‌ها و طبقات اجتماعی مختلف، از تبعات جامعه صنعتی است. یکی از مهم­ترین تحولات اشائه جهانگردی فردی و گروهی و انبوه است، که در اثر بالا رفتن موقعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوجود آمده است. به زبان ساده­تر جهانــگردی را می­تـــوان در قالب‌های زیر مشخص نمود:
الف. به عنوان موقعیتی برای گذراندن تعطیلات، به منظور بازیابی انرژی از دست­رفته.
ب. به عنوان موقعیتی در جهت رشد فرهنگی (روی­گیتی و مرلو، ۱۶:۱۳۷۵)
۲-۴-۲- گردشگری درمانی
توریسم درمانی و بهداشتی، امروزه از جمله بخش‌های روبه رشد صنعت توریسم جهان است که باعث شده است سازمان‌های دست‌اندکار در کشورهای علاقمند به توسعه توریسم توجه خود را به این بخش از صنعت معطوف داشته و برای آن برنامه­ ریزی کنند. زندگی صنعتی در بیشترکشورهای دنیا الزاماتی را با خود همراه داشته و نیازهایی را نیز برای مردم جوامع مختلف ایجاد نموده‌اند. امروزه تمایل مردم برای تناسب ‌اندام، استفاده از منابع طبیعی و ویتامین‌ها، کاهش درد، تسلط بر استرس و افزایش سلامت روح­و­روان و جسم، بسیار چشمگیر است. به همین دلیل است که در نقاط مختلف جهان روش‌های درمانی طبیعی مانند استفاده از چشمه‌های آب گرم، بسیار مورد توجه قرار می گیرد و تمامی اقشار مردم اعم از کم­درآمد و پر­درآمد به سمت این نوع توریسم تمایل دارند (کارگر، ۱۳۸۶: ۲۷).
۳-۴-۲- گردشگری فرهنگی
در توریسم، هدف اصلی دیدن جلوه‌های فرهنگی یک مقصد از قبیل مراسم‌ها، رفتارها، نمایشگاه‌ها، نمایشنامه‌ها، هنر و موسیقی آن است؛ برای مثال بازدید از موزه‌ها در فرانسه و یا پایرادو درمادرید یا حضور درسالنی که یک برنامه هنری درآن اجرا می‌شود. درمناطق در حال توسعه، اماکن مذهبی یا کارگاه‌های صنایع دستی از جمله جاذبه‌های فرهنگی برای توریست‌ها می‌باشد (کاظمی، ۱۳۸۵: ۲۷). توریسم فرهنگی، بخش مهمی از تقاضای گردشگری را تشکیل می‌دهد. طبق آمارهای سازمان جهانی توریسم ۳۷ درصد توریسم بین ­المللی با انگیزه فرهنگی انجام می­گیرد و این تقاضا سالانه در­حال افزایش است. رشد توریسم فرهنگی و گردشگری میراث^[۱۹] به عنوان عناصر توریسم نوین؛ توجه سیاست­گذاران و محققان را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است، به طوری که امروزه، در ادبیات توریسم مطالب زیادی درباره توریسم فرهنگی به چشم می‌خورد (کاظمی، ۱۳۸۵: ۲۹).در سال‌های پایانی قرن بیستم، سازمان فرهنگی و آموزشی ملل­متحد (یونسکو)، بر اساس تحقیقات انجام شده در زمینه گردشگری، سمینار پاریس به سال ۱۹۹۶ اعلام کرد که مسئله اساسی قرن بیست­ویکم برای پدیده گردشگری، “فرهنگ­” است و گردشگران بدون فرهنگ وجود نخواهد داشت (کاظمی،۱۳۸۵: ۱۵۱).
توریسم نوین: اکنون این سئوال مطرح است که آیا دوره نوینی از گردشگری را پیش­رو داریم؟ پون (۱۹۹۷) در بحث راجع به گردشگری در حال تکوین به ثبت روند گردشگری توده‌ای از اوایل ۱۹۵۰ تا اواخر دهه ۱۹۷۰ پرداخته و آنگاه به نوعی تغییر در بازار اشاره می­ کند، البته نه تغییر ناگهانی، بلکه تغییری که روز به روز اهمیت پیدا می­ کند. چرخه حیات گردشگری در شکل (۱-۲) نشان داده شده است.
توده
مصرف کننده
بازار تولید انبوه
حدود
رشد
کاهش مقبولیت گردشگری توده
کنترل برنامه ریزی شده بیشتر مسیر
تولید انبوه
تورهای
مسافرتی
ورود
MNCS
رشد اقتصادی
گردشگری قدیم
گردشگری جدید
پرواز‌های کرایه ای