به اعتقاد گلمن(۱۹۹۵) افرادی که درماندگی عاطفی و هیجانی بیشتری دارند، تمایل بیشتری به مصرف مواد پیدا می‌کنند. به نظر می‌رسد افرادی که در مقابل وابستگی به مواد آسیب پذیرند، در مصرف مواد راهی فوری برای تسکین عواطف و هیجاناتی پیدا می‌کنند که سالها موجب درماندگی آن ها بوده و امکان ابراز آن را نداشته اند. این گونه افراد اغلب اوقات گرفتار هیجانات و احساساتی می‌شوند که از آن ها راه گریزی نمی­یابند. توانایی‌های کنترل و تنظیم هیجانات می‌تواند به عنوان یک سپر دفاعی در بر ابر اعتیاد مطرح باشد و می‌توان با پرورش چنین ویژگی‌هایی در رهایی افراد معتاد از اعتیادشان مدد رساند (نریمانی، پوراسمعیلی، ۱۳۹۱)

 

همچنین مؤلفه های هوش هیجانی همچون مدیریت هیجانی، ومهارعواطف خود و دیگران توانایی فرد را در از میان برداشتن کمبودها و خودداری ازروی آوردن مجدد به مصرف مواد، افزایش می‌دهد. (آقا دلاورپوروهمکاران، ۱۳۸۷)

 

در پژوهشی عزیزی و همکارانش (۱۳۸۹) نشان دادند که عدم تنظیم هیجانی و تحمل آشفتگی پایین با وابستگی به نیکوتین رابطه مثبت دارند.

 

خسروی کویر و همکاران، (۱۳۸۸)نیز درپژوهش خود نشان دادند که معتادان داری سطوح پایین تر هوش هیجانی نسبت به افراد عادی هستند و همچنین بین نمره کلی هوش هیجانی و نمره مقیاس افراد الکلی و تنباکویی رابطه منفی وجود دارد.

 

محققین ،(الغونمیو اعظم، ۲۰۰۸) در پژوهش خود ‌به این نتیجه رسیدند که هوش هیجانی پایین از طریق ضعف در حل مشکلات هیجانی و مقابله با هیجانهای منفی سوء مصرف موادرا پیش‌بینی می‌کند. ( خدایی و همکاران، ۱۳۹۰)

 

در پژوهش صالحی و همکاران ( ۱۳۹۴)، در مقایسه سیستم های فعال سازی و بازداری رفتاری در مصرف کنندگان مواد مختلف، ترک کنندگان هروئین و افراد هنجار، نتایج نشان داد که تفاوت معنی دار در میزان نمرات سیستم فعال ساز رفتاری مصرف کنندگان مواد در مقایسه با افراد گروه کنترل وجود دارد، این مطابق با پیش‌بینی نظریه گری و نیز در راستای پژوهش های گوناگون انجام گرفته در این زمینه از جمله پژوهش های موریس و فرانکن (۲۰۰۶، ۲۰۰۲)می‌باشد .

 

همچنین آزادفلاح(۱۳۷۹) ‌به این نتیجه رسید که ضعف بازداری رفتاری در افراد دارای وابستگی دارویی و مواد، مبتنی برحساسیت کمتر آن ها بر نشانه های تنبیه و اشکال در همسازی آن ها با چهارچوب تنبیه اجتماع است. غیر عادی بودن سیستم سروتونژونیک برای بیشتر اختلالات روانپزشکی مانند اضطراب، افسردگی و وسواس‌ها عامل مهمی فرض می شود در واقع سروتونین مسئول بسیاری از پاسخ‌های هیجانی متفاوت ما می‌باشد که متعاقب آن روی رفتار اثر می‌گذارد. غیر عادی بودن این انتقال دهنده در سوء مصرف مواد هم گزارش شده است. (بهرامی وحمید پور، ۱۳۸۱)

 

در پژوهش دیگری (عبد الله زاده و همکاران ۱۳۸۹ ) نیز همسو با بسیاری پژوهش‌های قبلی نشانگر فعالیت بالای سیستم فعالساز رفتاری در سوء مصرف کنندگان مواد ‌می‌باشد و سیستم فعال سازرفتاری (BAS) می‌تواند عاملی درحساسیت بیشتر افراد به نشانه های پاداش و در نتیجه در گرایش افراد به سوء مصرف مواد نقش پیش‌بینی کننده‌ای ایفا کند.

 

درهمین راستا مطالعه(بخشی پوررودسری و همکاران ۱۳۸۷) نشان داد معتادان نسبت به افراد سالم روان رنجوری بیشتری دارند، روان رنجوری با سیستم بازداری رفتاری رابطه مثبت معناداری دارد.

 

در پژوهشی که توسط( عالمی خواه و همکاران و همکاران، ۱۳۹۲) انجام شد. در مجموع نشان داد که حساسیت سیستم‌های بازداری رفتاری، فعالساز رفتاری، گروه وابسته به متآمفتامین نسبت به افراد بهنجار بیشتر است. حساسیت بالای سیستم فعالسازی رفتاری و بازداری رفتاری در وابستگان متآمفتامین در یافته های این پژوهش سطوح بالاتر برونگرایی- تکانشگری و گرایش به پاداش و اجتناب از تنبیه را نشان داد. با توجه به حساسیت سیستم بازداری رفتاری به علایم تنبیه، فقدان پاداش در افرادی که این سیستم در آنان غلبه دارد، رفتاری را که ممکن است منجر به نتیجه منفی یا دردناک شود بازداری می‌کنند (جنگی قوجه بیگلو و همکاران، ۱۳۹۲)

 

در پژوهشی که در ارتباط با سیستم مغزی رفتاری دختران فراری توسط کامرانی فکور و رسول زاده، (۱۳۹۳) روی دختران فراری انجام شده بود در نهایت نشان داد که این دختران به دلیل داشتن نظام فعال ساز رفتاری قوی تر و تکانشی بودن، به جای توجه به پیامدهای منفی فرار از منزل، بیشتر به تجربه های پدیده‌های هیجان انگیز و منع شده در خانواده نظیر ارتباط جنسی نامشروع، مصرف الکل و مواد مخدر و اعتیاد و به طور کلی رفتارهای پرخطرجذب می‌شوند.

 

همچنین محققین نشان داده اندکه فعالیت سیستم بازداری رفتاری زنان و مردان معتاد بیشتر از همتایان غیرمعتاد آن ها‌ است. (پورمحسنی و همکاران، ۱۳۹۳)

 

پژوهش‌های خارج از کشور

 

در این قسمت با توجه به پژوهش‌های گفته شده، به چندی پژوهش‌های خارجی اشاره می شود.

 

هم زمان با دسترسی گسترده مردم به اینترنت شاهد نوعی وابستگی در نوجوانان هستیم. از طرفی، درعین حال که روابط افراد به ویژه(نوجوانان و جوانان)در جهان مجازی افزایش می‌یابد، در مقابل از روابط آن ها در جهان واقعی کاسته می شود (سامسون و کین ۲۰۰۵، به نقل از غفاری، ۱۳۸۹)

 

در پژوهشی که توسط (کین لی^[۷۳]و همکاران ۲۰۱۴) انجام شد ‌به این نتیجه رسیدند که نوجوانان چینی که توانایی کنترل خود را بیشتر داشتند در مبتلا شدن به اعتیاد اینترنتی نقش مهمی را ایفا می کرد. از آنجا که اعتیاد اینترنتی به سرعت به موضوعی بحث برانگیز در میان روا نشناسان علمی و بالینی تبدیل شد. برخی پژوهشگران بالینی اعتقاد داشتند که تنها موادی مثل الکل یا موادمخدر در بدن انسان را میتوان اعتیادآور شناخت؛ در حالی که برخی دیگر از روا نشناسان دریافتند که اینترنت هم می‌تواند رفتار اعتیادآور مشابه پدید آورد. برای مثال قماربازی بیمارگونه، بازی‌های ویدیویی، پرخوری، تماشای بی‌اندازه تلویزیون، بیش فعالی جنسی و ورزش کردن افراطی نیز اعتیادهایی هستند که در آن ها مواد روا نگردان نقشی ندارند )یانگ، ۲۰۰۴ )مهارت‌های هیجانی یکی از بخش‌های هسته ای تاب آوری در سنین نوجوانی و بزرگسالی است(کمپاس،۱۹۹۸ (

 

این نکته نیز حائز اهمیت است که مصرف مواد در نوجوانی، با مشکلات گوناگونی از قبیل پیشرفت تحصیلی پایین، فعالیت‌های جنسی زودهنگام و پرخطر، روابط بین فردی ضعیف، رفتارهای بزهکارانه، اعتیاد و مشکلات زناشویی در بزرگسالی ارتباط دارد(کانر و همکاران)

 

مالکیت از مباحث مهمی است که در متون اسلامی ‌در مورد آن بسیار سخن رفته است، چراکه نقش اقتصاد و به تبع آن مالکیت در یک جامعه غیر قابل انکار است و گرایش غریزی و فطری انسان به تملک نیز واقعیتی است مشهود که انسان در هر زمان و مکان آن را در خود می‌یابد. قبل از ورود به بحث قاعده تسلیط و محدودیت های وارد بر آن، به خصوص قاعده فقهی لاضرر، لازم است عنوان گردد که مالکیت در اسلام در تقسیمی کلی بر دو نوع است؛ مالکیت حقیقی و مالکیت اعتباری.

 

مالکیت حقیقی که منحصراً از آن خداوند است و آیات متعددی از قرآن کریم بر این مورد تأکید می ورزند ^[۵۵]. مالکیت حقیقی خداوند بر کل هستی، اصیل و واقعی بوده و قابل انتقال به غیر نیست و این مالکیت بدون حد و مرز و قید و شرط می‌باشد. مالکیت اعتباری آن است که در ارتباط با انسان‌ها و در قلمرو مسایل اعتباری وارد می شود و بشر با قرار داد آن را ثابت، سلب یا تعویض می‌کند. در چنین برداشتی از مالکیت، مال امانتی الهی است که موقتا در دست انسان است، لذا امانت داری ایجاب می‌کند که انسان به صورت صحیح و بدور از اصراف و زیاده روی و اتلاف از آن بهره ببرد.

 

موضوع قاعده تسلیط همان مالکیت اعتباری است و این قاعده بر گرفته از حدیث شریف الناس مسلطون علی اموالهم می‌باشد. مقصود از این قاعده این است که هر مالکی نسبت به مایملک تسلیط یعنی حق هر گونه دخل و تصر را دارست ^[۵۶]، گرچه به شرحی که اشاره خواهد شد این تسلط مطلق و نامحدود نیست ولی اصلی است که تا ادله و اصولی بر محدودیت آن وارد نشود، مجرا است و لذا کسی نمی تواند مالک را از این تصرفات مانع شود یا در ملک وی تصرف نماید.

 

در یک تقسیم بندی، تصرف مالک در اموال خود طبق قاعده تسلیط دو نوع است؛ تصرف مثبت و تصرف منفی. چنانچه با تصرف مالک در ملک خود نظیر حفر چاه ویا ایجاد آتش سوزی با انجام عملیات همراه با آلودگی صوتی و… که ناشی از حق تسلط وی در ملک خودش می‌باشد، ضرری به دیگران وارد شود، این ‌ضرر ناشی از تصرف مثبت است ولی چنانچه به علت اینکه مالک به دلیل تسلطی که بر ملکش دارد فرضا به تعمیر آن نپردازد و در نتیجه در هنگام تخریب به ملک همسایه زیان وارد آید، این ضرر ناشی از تصرف منفی مالک است. قبل از ورود به حکم ضرر هایی که به اشخاص بدین سبب وارد می شود، به بیان شرح قاعده لاضرر می پردازیم.

 

اخبار و احادیث متعددی در خصوص قاعده لاضرر نقل شده که مشهور ترین آن روایت مربوط به سمره ابن جندب است. بدین مضمون که وی درحیاط و باغچه یک نفر انصاری نخلی داشته که به بهانه سرکشی ان بدون اجازه وارد منزل انصاری می شود، تا اینکه انصاری نزد پیامبر شکایت می‌برد . پیامبر به وی فرمود که نخل را به انصاری بفروشد یا با درختان بهشتی معاوضه کند. وی قبول نمی کند و عناد و لجاجت می ورزد لذا نهایتاً پیامبر فرمودند «لاضررو لا ضرار فی الاسلام» و دستور قطع نخل را صادر فرمودند ^[۵۷].

 

در خصوص معانی لغوی ضررو ضرار قول های مختلفی است. برخی ضرر را فعل واحد و ضرار را فعل دو نفره دانسته و برخی گفته اند ضرر ابتدا در فعل است و ضرار کیفر آن و به قولی دیگر، معنی ضرر آن است که به دیگری زیان وارد سازی و از زیان آن منتفع شوی، در صورتی که ضرار انتفاعی برای وارد کننده ضرر ندارد. صرف نظر از بحث لغوی ضرر و مفهوم کلی آن، اسیب و زیان رساندن در اسلام صراحتا ممنوع شده ولو اینکه این زیان رساندن ناشی از تسلط و تصرف ملک شخص رساننده باشد، لذا در مواردی باید تسلط مالک بر ملک محدود شود تا موجب ورود ضرر به دیگری نگرددو در چنین مواردی است که شاهد تعارض دو قاعده فقهی تسلیط و لاضرر هستیم . در بررسی تعارض این دو قاعده و تعریف ضرر می توان گفت ضرر عبارت از نقص و لطمه ای است که ازجانب کسی به جان یا مال از اعیان و منافع یا عرض و حقوق مختلفه یک نفر وارد شده و وارد اورنده ضرر مجبور به جبران آن می‌باشد.

 

گفتار دوم: جایگاه حق مالکیت خصوصی در حقوق موضوعه

 

در قانون اساسی مشروطیت، در اصوال ۱۵ الی ۱۷ قانون متمم که در راستای اصل تسلیط و احترام به حق مالکیت تأسيس شده بود، چنین مقرر می داشت:

 

اصل ۱۵ متمم؛ «هیچ ملکی را از تصرف صاحب ملک نمی توان بیرون کرد مگر با مجوز شرعی و آن هم پس ار تعیین تاییدیه قیمت عادله آن است.»

 

اصل ۱۶ متمم؛ «ضبط املاک و اموال مردم به عنوان مجازات و سیاست ممنوع است، مگر به حکم قانون» و طبق اصل ۱۷ متمم؛ «سلب تسلط مالکین و متصرفین از املاک و اموال متصرفه ایشان به هر نحو که باشد ممنوع است مگر به حکم قانون.»

 

اصل ۲۲ ق.ا.ج.ا.ا نیز در مقام دفاع از حق مالکیت، «حیثیت، جانف مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص» را مگر در مواردی که قانون تجویز نمایدمصون از تعرض دانسته و اصل ۴۴ قانون اساسی مالکیت را به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم نموده و مالکیت خصوصی را «تا جایی که با اصول دیگری این فصل مطابق باشد و از محدوده قوانین اسلام خارج نشود و موجب رشد و توسعه اقتصادی کشور گردد و مایه زیان جامعه نشود.»، مورد حمایت قرار داده است.

 

مطابق این اصل، «حق مالکیت دیگر از حقوق طبیعی و مربوط به شخصیت انسان نیست، بلکه وظیفه ای است برای حفظ منافع عمومی و تنها در صورتی مورد حمایت قرار می‌گیرد که شیوه اکتساب و اجرای آن در مسیر هدف های قانون‌گذار باشد.»

 

اصل ۴۰ نیز در حمایت از حق مالکیت اشعار دارد، «هیچ کس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.» گر چه این اصل به نوعی حمایت از مالکیت را بیان می‌کند، ولی خود محدود کننده مالکیت نیز می‌باشد. طبق اصل ۴۶ نیز، «هر کس مالک حاصل کسب و کار مشروع خویش است …» ولی همی ن اصل، مالکیت را محدود به عدم سلب امکان کسب و کار از دیگری نموده است که به طور مستقیم حمایت از حق مالکیت را بیان می‌دارد و مبین نوعی رابطه منظم در تعارض مالکیت افراد است. اصل ۴۷ به وضوح بیشتری به مالکیت پرداخته است ‌به این عبارت که؛ «مالکیت شخصی که از راه مشروع باشد محترم است، ضوابط آن را قانون معین می‌کند.»

 

اصول قانون اساسی همواره به ذکر کلیات موضوع پرداخته و تعیین ضوابط خاص در هر موضوع را به قانون گذار عادی محول می کند. از جمله قوانینی که در راستای اصل تسلیط و تثبیت حق مالکیت اشخاص موادی را اختصاص داده‌اند، قانون مدنی ، برخی قوانین کیفری و قانون ثبت را می توان نام برد.

 

در قانون مدنی موارد متعددی حق مالکیت را مورد حمایت قرار داده‌اند از جمله ماده ۲۹ که مالکیت، (اعم از عین یا منفعت) را به عنوان یکی از علاقه های اشخاص به اموال ذکر نموده و فصل نخست از باب نخست جلد نخست قانون مدنی با عنوان «در مالکیت» موادی را به مالکیت اختصاص داده که ذیلا بدان اشاره خواهد شد:

 

ماده ۳۰؛ «هر مالکی نسبت به مایملک خود حق هر گونه تصرف و انتفاع دارد، مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد.»

 

ماده ۳۱ نیز اشعار می‌دارد: «هیچ مالی را از تصرف صاحب آن نمیتوان بیرون کرد؛ مگر به حکم قانون.»

 

از سوی دیگر، ماده ۳۵،«تصرف به ‌عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.»

 

مطابق ماده ۳۸؛ «مالکیت زمین مستلزم مالکیت فضای محاذی آن است تا هرکجا بالا رود و همچنین است نسبت به زیر زمین بالجمله مالک حق همه گونه تصرف در هوا و فرازگرفتن دارد مگرآنچه را که قانون استثناءکرده باشد.»

 

قرارداد پایه و اصلی که بر مبنای آن و برای تضمین تعهدات مندرج در آن، ضمانتنامه صادر می‌گردد. بین مضمون له و مضمون عنه منعقد می‌گردد. حیات و ممات ضمانتنامه ‌به این قرارداد بستگی دارد. و همه چیز در گرو شرایط ویژه مندرج در آن است. بانک در رابطه قراردادی بین این دو بنوعی ثالث تلقی می‌گردد. ثالثی که به حسن اجرای بخشی از قرارداد ‌را تضمین و تعهد نموده و یا بنحوی تعهدات قراردادی مضمون عنه را تعیین نموده است. همان گونه که دیدیم به عقیده برخی که اصل استقلال ضمانتنامه را در رابطه بین ضامن و مضمون له به طور مطلق می‌پذیرند.اصل عدم توجه به ایرادات ناشی از قرارداد اصلی و پایه در این رابطه حکم فرماست ولی صرف نظر از این عقیده که پذیرش مطلق آن با توجه به ماهیت ضمانتنامه های بانکی مقرون به صواب نمی باشد، با توجه به وصف تبعی و فرعی بودن ضمانتنامه نسبت به قرارداد اصلی و پایه کلیه اوصاف و عوارض و آثار ناشی از این قرارداد نسبت به ضمانتنامه بانکی سرایت داشته و در این مورد نیز قابل استناد است چرا که دین و تعهد از این قرارداد ناشی می شود و ضمانتنامه نیز برای تضمین همین دین و یا تعهد ایجاد گردیده و صادر می شود وطبیعی است. که هر گونه تغییر و یا دگرگونی و یا انحلال دین و تعهد مبنای صدور ضمانتنامه، وضع ضمانتنامه را دگرگون می‌سازد. منتهی این تاثیر فقط در هنگامی امکان پذیر است که موضوع توسط دادگاه رسیدگی و منتهی به صدور حکم شده باشد.

 

در رابطه قراردادی بین مضمون له و مضمون عنه، مضمون له از مضمون عنه تقاضای ارائه ضمانتنامه بانکی بابت تضمین اجرای تمام یا بخشی از مفاد قرارداد را می کند و مضمون عنه نیز با مراجعه به بانک ضامن چنین ضمانتنامه ای را تحصیل و ارائه می کند در صورتی که مضمون عنه در اجرای مفاد قرارداد منعقده با مضمون له قصور ورزد و یا بهر ترتیب دیگر شرایط و ضوابط مقرر در متن ضمانتنامه جهت مطالبه وجه ضمانتنامه حاصل و جمع شود. مضمون له می‌تواند از بانک ضامن درخواست نماید که وجه ضمانتنامه را به وی بپردازد. در این زمینه اگر مضمون عنه نیز با مضمون له در مطالبه وجه ضمانتنامه هم عقیده باشد، روابط طرفین ناشی از ضمانتنامه پایان می‌یابد ولی در صورتی که مضمون عنه قائل به استحقاق مضمون له در مطالبه و دریافت وجه ضمانتنامه نباشد و یا اینکه وجه را متقلبانه بداند می‌تواند قبل از دریافت مبلغ ضمانتنامه با تحصیل و دستور موقت دایر به منع بانک از پرداخت وجه آن و پس از دریافت وجه با اقامه دعوی در ماهیت، مبادرت به مطالبه و استرداد مبلغ ضمانتنامه از مضمون له نماید و طبیعی است که بیشترین دعاوی ناشی از ضمانتنامه نیز در همین رابطه اجرا می شود.(^[۱۸]۱)

 

همان گونه که بیان می شود اصل استقلال ضمانتنامه از قرارداد اصلی و پایه فقط در رابطه بین بانک و مضمون له حاکم است. در رابطه بین مضمون عنه و مضمون له چنین اصلی حاکم نبوده بالطبع مضمون عنه می‌تواند به تمامی ایراداتی که از قرارداد مبنای صدور ضمانتنامه نشأت می‌گیرد استناد جسته و با توجه به آن ها، حق ذینفع دایر به مطالبه وجه ضمانتنامه را منکر گردد رویه محاکمه نیز در این زمینه بدین ترتیب است که در صورت طرح دعوایی در این خصوص به بررسی روابط قراردادی طرفین ناشی از قرارداد پایه و اصلی می پردازد و با احراز و تشخیص عامل تقصیر و یا قصور و میزان خسارت وارده به طرف مبادرت به صدور حکم دایر به محکومیت مقصر می کند.

 

۳-۲-تعهدات اطراف برات

 

۱-۳-۲-برات گیر

 

براتگیر کسی است که وجه برات را در سررسید پرداخت می کند .در موقع صدور براتگیر مسئولیتی ندارد و زمانی که قبولی برات توسط برات گیر بیان شد منطقا به معنی اقرار به مدیون بودن است و مسئولیت او شدید تر از بقیه امضا کنندگان است زیرا امضا کنندگان دیگر بدهکار نیستند . مثلا برات دهنده مبلغ برات را طلبکار است و ظهرنویسان نیز حقوق خود را مورد انتقال قرار می دهندو براتگیر ی که برات را قبولی ننوشته داز لحاظ براتی مسئول نخواهد بود ولی اکر محل برات از طرف براتکش نزد او تامین شده باشد براتکش می‌تواند علیه او اقامه دعوی نماید و خسارت حاصله از عدم قبولی برات و پرداخت برات ‌را مطالبه نماید.

 

حال در بحث براتگیر یک مسئله ای که بیان می شود این است که اگر برواتی برعهده یک شخص صادر شود ولی برای تادیهد کامل آن هامحل تامین نگردد کدام دارنده حق تقدم دارد ؟در اینجا باید برات قبول شده را مقدم دارد و اگر چندین برات قبول شده وجود داشته باشد براتگیر صحیحا به تاریخ سررسید آن ها اقدام به تادیه می کند .

 

۲-۳-۲-تعهد ظهرنویس

 

ظهرنویس دارنده براتی است که برات خود را به وسیله ظهرنویسی به دیگری ا ‌انتقال می‌دهد و در حقیقت با ظهرنویسی یک سند، حقوق مترتب برآن سند را مورد انتقال قرار می‌گیرد .

 

البته ظهرنویسی نه تنها حقوق مترتب برآن سند را انتقال می دهدبلکه قبول دو نوع مسئولیت رانیز می کند.

 

۱-مسئولیت ناشی از نکول

 

۲-مسئولیت ناشی از عدم پرداخت

 

درمورد مسئولیت ناشی از نکول ماده ۲۳۷قانون تجارا ایران مسئولیت او همانند صادر کننده است و ‌در مورد مسئولیت تضامنی نیز طبق ماده ۲۴۹ قانون تجارت ایران مسئولیت تضامنی دارندولی دارنده سند براتی زمانی می‌تواند به ظهرنویس مراجعه کند که وظایف قانونی خود را انجام داده باشد و این

 

ظهر نویس می‌تواند این دو مسئولیت ناشی ازنکول و ناشی از عدم پرداخت را از خود ساقط کند.در ماده ۱۵قانون متحد الشکل ژنومصوب۱۹۳۰بیان شده ظهرنویسی جز در صورت شرط مخالف ضامن قبولی و پرداخت برات است.

 

ظهرنویسی که مسئولیت ناشی از نکول و عدم پرداخت را ساقط می‌کند.در حقیقت انتقال مدنی صورت گرفته و در انتقال مدنی انتقال دهنده هیچگونه مسئولیتی در مقابل انتقال گیرنده ندارد و اینکه ظهرنویسی که این اسناد را ظهرنویسی می‌کند خود را جزو مسئولین این اسناد قرار می‌دهد و با توجه به تضامنی بودن مسئولیت با دیگران البته با ید گفت در قانون متحد الشکل ژنومصوب۱۹۳۰ظهرنویسی جزئی را باطل دانسته است هرچند در حقوق ایران چنین محدودیتی و جود ندارد .

 

طبق ماده ۱۲قانون متحد الشکل ژنو که می‌گوید (ظهرنویسی با ید بدون قید و شرط باشد و هر شرطی که ظهر نویس را مقید نماید کان لم یکن تلقی می‌گردد.ظهرنویسی جزئی باطل و بلااثر است و ظهرنویسی ‌در وجه حامل در حکم ظهرنویسی سفید خواهد بود )به همان گونه که در این ماده ملاحظه شد ظهرنویسی جزئی در قانون متحدالشکل ژنو باطل است .در حالی که در قانون مجاز دانسته شده با توجه به اینکه راحع به چک پس از ارائه به بانک و تادیه مبلغ از درجه اعتبار خارج می ‌گردد می توان چنین چیزی را قابل اجرا دانست.

 

۳-۳-۲-تعهدات ضامن

 

پتاسک و همکاران(۱۹۹۲،به نقل از تروپ،۱۹۹۴)رویدادهای زندگی و چگونگی مقابله با آن را در دانشجویان مطالعه کردند.نتایج نشان داد که دانشجویان پسر بیشتر از رویارویی مبتنی بر مسأله و دانشجویان دختر از رویارویی مبتنی بر هیجان استفاده می‌کنند.در زمینه استرس هم مشخص شد استرس خانوادگی و بیماری در دختران بیشتر از پسران است،در صورتی که در پسران استرس اقتصادی بیشتر از دختران گزارش شده است.

 

در زمینه ارجحیت شیوه رفتاری یا شناختی مقابله نیز،شیفمن(۱۹۸۹،به نقل از موس و اسکافر،۱۹۹۳؛به نقل از خدایاری فرد و پرند،۱۳۸۵)‌به این نتیجه رسید که هر دو شکل پاسخ مقابله ای((رفتاری و شناختی)موثرند،ضمن آنکه ترکیب هر دو نوع نیز بر انتخاب جداگانه هر کدام برتری دارد.

 

پتروسکی و بیر کی مر،(۱۹۹۱) مشاهده کردند که مقابله مستقیم قوی ترین عامل پیش‌بینی کننده نشانه های روان‌شناختی است.علاوع بر آن،۲۵ تا ۳۵ درصد افرادی که نشانه های بیماریرا گزارش می‌کردند،به میزان کمی از راهبردهای مقابله مؤثر استفاده کرده و رویدادهای تنش زای اخیر زندگی خود را با شدت بیشتری ادراک می کرد.

 

لایو (۱۹۹۸)، فرانک استومبرگ (۱۹۹۰)، کلارک والستون (۱۹۹۲)، برانون و فیست (۲۰۰۰) نشان دادند که آزمودنی‌های با ادراک کنترل در مقایسه با گروه گواه از سلامت بهزیستی و کیفیت زندگی بهتری برخوردارند.

 

ماورولی، پترایدز، ریف و باکر^[۴۹] (۲۰۰۷) در نمونه‌ای از ۲۸۲ نفر نوجوان، رابطه بین صفت هوش هیجانی و بهزیستی روانشناختی را مورد بررسی قرار دارند. نتیجه ها حاکی از ارتباط مثبت بین این دو متغیر است و نشان داده شد که افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند نسبت به آنهایی که هوش هیجانی کمتری دارند، در ابتلا به اختلال‌های روانشناختی، آسیب‌پذیری کمتری را گزارش می‌کنند.

 

چاو(۲۰۰۷)در مطالعه ی خود نشان داد زنان دانشجو دارای سطح بالاتری از بهزیستی روانشناختی در مقایسه با مردان دانشجو هستند.همچنین زنان در مقایسه با مردان دارای خود پنداره مثبت تر،ارتباط مثبت با دیگران و پیشرفت تحصیلی بیشتری بودند.

 

کی یس و همکاران(۲۰۰۲) در مطالعه ی خود نشان دادند افرادی با تحصیلات دانشگاهی و سطوح بالا از نظر نیمرخ بهزیستی روانشناختی در سطح مطلوبتری نسبت به افرادی با تسهیلات پایین ترقرار دارند.علاوه بر این با افزایش تسهیلات بهزیستی روانشناختی هم افزایش می‌یابد.

 

هایس و جوزف(۲۰۰۳) در مطالعات خود نشان دادند از بین پنج عامل بزرگ شخصیت برونگرایی و روان رنجور خویی قوی ترین پیش‌بینی کننده های وضعیت بهزیستی افراد می‌باشد.

 

تسائوسیس و نیکولا (۲۰۰۵) رابطه بین هوش هیجانی و سلامت روانشناختی ونیزسلامت جسمی را مورد بررسی قرارداده ورابطه معنی داری به دست آوردند.

 

فصل سوم

 

روش پژوهش

 

روش تحقیق

 

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر حسب گرداوری داده ها طرح آن همبستگی است.

 

متغیرها

 

متغییر ملاک :بهزیستی روانشناختی

 

متغییر پیش بین:مهارت های مقابله ای و کیفیت زندگی

 

متغییر کنترل:سن

 

متغییر تعدیل گر:جنسیت

 

جامعه آماری

 

جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی مرکز کرمانشاه است که در سال تحصیلی ۹۳-۹۴ در این دانشگاه تحصیل می‌کردند.

 

حجم نمونه و روش نمونه گیری

 

جامعه­ آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی مرکز کرمانشاه است که در سال تحصیلی ۹۳-۹۴ در این دانشگاه تحصیل می‌کنند. لذا آزمودنی های پژوهش حاضر را ۲۵۰ نفر(۱۲۵پسر و ۱۲۵ دختر)دانشگاه آزاداسلامی مرکز کرمانشاه که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب می‌شوند ،تشکیل می‌دهند.

 

ابزارهای پژوهش

 

پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف

 

این پرسشنامه توسط ریف در سال (۱۹۸۹) به منظور اندازه‌گیری مقیاس‌های بهزیستی روانشناختی ساخته شد. ریف و کینر (۱۹۸۹) این الگو را پیشنهاد کردند که توسط پژوهشگران بسیاری بررسی شده است آن ها برای اندازه‌گیری مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی نسخه‌ اصلی مقیاس‌های بهزیستی روانشناختی را که دارای ۸۴ گزاره توصیفی بود ساختند. سپس نسخه های ۵۴ عبارتی و بعد فرم کوتاه آن که ۱۸ عبارتی بود را طراحی کردند. پرسشنامه دارای ۶ زیرمقیاس است که عبارتند از: ۱- پذیرش خود ۲- روابط مثبت با دیگران ۳- خودمختاری ۴- تسلط بر محیط ۵- زندگی هدفمند و ۶- رشد شخصی. در این پرسشنامه که برای بزرگسالان تهیه شده است آزمودنی در یک طیف لیکرت ۶ درجه‌ای شامل کاملاً مخالف تا کاملاً موافق مشخص می‌سازد که تا چه حد با هر یک از عبارات موافق یا مخالف است. سؤال (۳-۴-۵-…..- ۹-۱۰-۱۳-۱۶-۱۷) به صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شوند (ریف، ۲۰۰۹؛به نقل از حسینی،۱۳۹۲). همچنین از جمع کل نمرات بهزیستی روانشناختی کل به دست می‌آید.

 

روایی و پایایی: پایایی این پرسشنامه در پژوهش‌های متعدد گزارش شده است. دایرونیک^[۵۰] (۲۰۰۵) همسانی درونی خرده مقیاس‌ها را مناسب و آلفای کرونباخ آن ها را بین ۷۷/۰ تا ۹۰/۰ یافته است. زنجانی طبسی در سال (۱۳۸۳) آزمون بهزیستی روانشناختی را بر روی دانشجویان دانشگاه تهران هنجاریابی نمود و با روش همسانی درون پایایی را برای کل آزمون بهزیستی روانشناختی برابر ۹۴/۰ و برای خرده مقیاس‌های آن بین ۶۲/۰ تا ۹۰/۰ گزارش می‌کند اعتبار پرسشنامه همبستگی مقیاس بهزیستی روانشناسی ریف با مقیاس رضایت از زندگی، پرسشنامه شادکامی و پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ به ترتیب ۴۷/۰، ۵۸/۰ و ۴۶/۰ به دست آمد (زنجانی طبسی،۱۳۸۳).بیانی و همکاران (۱۳۸۷) در پژوهشی با عنوان رابطه بین ابعاد بهزیستی روانشناختی و سلامت عمومی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد آزادشهر روایی این پرسشنامه را ۸۹/۰ تا ۹۰/۰ گزارش کردند. در پژوهش حاضر نیز ضرایب پایایی پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف، با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ۸۸/۰محاسبه گردید که برای کل مقیاس به دست آمد.

 

پرسشنامه سبک مقابله ای موس و بلینگز

 

این پرسشنامه پاسخ گویی افراد به موقعیت های استرس زا را می سنجد این مقیاس ۱۹ آیتم دارد و هر آیتم دارای ۴ گزینه می‌باشد که به ترتیب عبارت است از:

 

۱)همیشه ۲)گاهی ۳)کمی ۴)هیچوقت

 

‌بر اساس بررسی های موس و بلینگز از طریق روش تحلیل عوامل جمله ای این پرسشنامه شامل:

 

• • پاسخ های مقابله شناختی با ۶ سوال۱-۴-۷-۱۰-۱۳-۱۶

 

• • پاسخ های مقابله رفتاری فعال با ۶ سوال۱-۴-۷-۱۰-۱۳-۱۶

 

• • پاسخ های مقابله اجتنابی با ۷ سوال ۳-۶-۹-۱۲-۱۵-۱۸-۱۹

 

• • پاسخ های مقابله متمرکز بر حل مس‍أله با ۸ سؤال ۲-۵-۸-۱۰-۱۱-۱۳-۱۴-۱۷

 

• پاسخ های مقابله متمرکز بر هیجان با ۱۱ س‍‍ؤال ۱-۳-۴-۶-۷-۹-۱۲-۱۵-۱۶-۱۸-۱۹

 

روش نمره گذاری پرسشنامه پاسخ های مقابله ای

 

افراد می‌توانند پاسخ های خود را به صورت یکی از گزینه های مقابل پرسش های مربوطه به صورت هیچ وقت،کمی،گاهی و همیشه با علامت ضربدر مشخص نمایند.نمره گذاری از صفر تا سه و نمره صفر برای گزینه هیچوقت،نمره یک برای گزینه کمی،نمره دو برای گزینه گاهی،نمره سه برای گزینه همیشه در نظر گرفته شده است.

 

نمودار شماره ۴- ۳۲٫ معلمان را به اجرای روش های یکسان تشویق می‌کند. ۱۱۲

 

نمودار شماره ۴- ۳۳٫ به معلمین فرصت می‌دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را به کار گیرند. ۱۱۳

 

نمودار شماره ۴- ۳۴٫ نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تأکید می ورزد. ۱۱۴

 

نمودار شماره ۴- ۳۵٫ به عنوان نماینده معلمان عمل می‌کند. ۱۱۵

 

نمودار شماره ۴- ۳۶٫ به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. ۱۱۶

 

نمودار شماره ۴- ۳۷٫ نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آن ها مطلع می شود. ۱۱۷

 

نمودار شماره ۴- ۳۸٫ به معلمین فرصت می‌دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند ۱۱۸

 

نمودار شماره ۴- ۳۹٫ برای پیشرفت کار مدرسه بسیار کوشش می‌کند. ۱۱۹

 

نمودار شماره ۴- ۴۰٫ به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می‌کند. ۱۲۰

 

نمودار شماره ۴- ۴۱٫ نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می‌کند ۱۲۱

 

نمودار شماره ۴-۴۲٫ می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. ۱۲۲

 

نمودار شماره ۴- ۴۳٫ افراد را در انتخاب کار آزاد می‌گذارد. ۱۲۳

 

نمودار شماره ۴- ۴۴٫ تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله می‌دهد. ۱۲۴

 

نمودار شماره ۴- ۴۵٫ کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می‌کند. ۱۲۵

 

نمودار شماره ۴- ۴۶٫ در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می‌کند. ۱۲۶

 

نمودار شماره ۴- ۴۷٫ از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. ۱۲۷

 

نمودار شماره ۴- ۴۸٫ راساً” ‌در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می‌گیرد. ۱۲۸

 

نمودار شماره ۴- ۴۹٫ برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می‌کند. ۱۲۹

 

نمودار شماره ۴- ۵۰٫ اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می‌کند. ۱۳۰

 

نمودار شماره ۴- ۵۱٫ مسائل را همان‌ طور که پیش‌بینی ‌کرده‌است رخ می‌دهد. ۱۳۱

 

نمودار شماره ۴- ۵۲٫ به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می‌دهد ۱۳۲

 

نمودار شماره ۴- ۵۳٫ به معلمین وظایف خاصی را محول می‌کند ۱۳۳

 

نمودار شماره ۴- ۵۴٫ مایل به ایجاد تغییر است ۱۳۴

 

نمودار شماره ۴- ۵۵٫ از معلمان می‌خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند ۱۳۵

 

نمودار شماره ۴- ۵۶٫ به قضاوت معلمان اطمینان دارد ۱۳۶

 

نمودار شماره ۴- ۵۷٫ برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می‌کند. ۱۳۷

 

نمودار شماره ۴- ۵۸٫ از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. ۱۳۸

 

نمودار شماره ۴- ۵۹٫ می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آن ها‌ است. ۱۳۹

 

نمودار شماره ۴- ۶۰٫ به معلمان اجازه می‌دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. ۱۴۰

 

نمودار شماره ۴- ۶۱٫ معلمین را تشویق می‌کند تا بهتر از قبل عمل نمایند ۱۴۱

 

نمودار شماره ۴- ۶۲٫ بدون مشورت با معلمین عمل می‌کند ۱۴۲

 

نمودار شماره ۴- ۶۳٫ از معلمین می‌خواهد که استانداردها، ضوابط ومقررات را دقیقا رعایت کنند ۱۴۳

 

نمودار شماره ۴-۶۴٫ توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری ۱۴۴

 

نمودار شماره ۴- ۶۵٫ توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت ۱۴۵

 

نمودار شماره ۴- ۶۶٫ توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی ۱۴۶

 

نمودار شماره ۴- ۶۷٫ توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی ۱۴۷

 

نمودار شماره ۴- ۶۸٫ توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران ۱۴۸

 

فهرست اشکال

 

عنوان صفحه

 

شکل (۱ – ۲) وضعیت سبک رهبری وظیفه مدار ۳۹

 

شکل (۲ – ۲) وضعیت سبک رهبری رابطه مدار ۴۰

 

چکیده:

 

پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می‌باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه ۱۸۴ نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس به طور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری۳۵ سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش۲۵ سوالی مک کله لند استفاده شده است. داده های این پژوهش با بهره گرفتن از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد و اما در خصوص دو مؤلفه‌ دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می‌کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته‌های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند.

واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران

 

فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

مقدمه

 

مدیریت در زندگی انسان مطلب تازه ایی نیست، بلکه از همان دورانی که زیست گروهی بشر آغاز شد وجود داشته است. از وقتی انسان‌ها به اهمیت همکاری پی بردند و برای رسیدن به ‌هدف‌های‌ مشترکدر کنار هم قرار گرفتند، مدیریت هم به وجود آمد وکم کم عامل تشکیل ‌جماعت‌های بزرگ و گسترده شد، تا آن جا که قومها و قبیله ها و ملتها شکل گرفتند.(علی رووف،۱۳۸۱ :۳۳ )

 

مدیر کسی است که بتواند در محیط کار خود به اقتضای موقعیت، اصول ویافته های علمی ومهارتهای فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به کار بندد، مشکلات را حل کند و هدفی را تحقق بخشد.(رحیمی،۱۳۸۰ :۹۱-۹۰ )

 

مدیران در واقع دیده بان فرایند انجام کارها در خط مقدم سازمان هستند. کمتر کسی به اندازه آنان می‌تواند به طور ملموس وعینی شاهد نوسانات ، کاستی ها،نقاط قوت وضعف سازمان ها و کارکنان مدارس باشد. آنان علاوه بر مسئولیت در منافع کارکنان ‌و نیازها و خواسته ها ی ایشان، پشتیبانی نیازهای بازار را نیز عهده دارند.(تورانی ،۱۳۸۶ :۸۸ )

 

رهبری یعنی قدرت جذب افراد و تاثیر نفوذ در آن ها آن چنان که افراد (پیروان) به طور داوطلبانه شخصیت و رهبری فرد را در یک شرایط بهینه بپذیرد. (رحیمی،۱۳۸۰ : ۹۰ )

 

نقش مدیر یا رهبر آموزشی: عبارت است ‌از حمایت و تقویت و یاری و مساعدت و سر انجام همکاری کردن و نه دستور دادن و هدایت کردن، به همین جهت است که می گوییم مدیریت آموزشی از اهمیت نیفتاده بلکه منظور و ماهیت آن تفاوت ‌کرده‌است. مقام مدیریت و رهبری آموزشی برای میسر ساختن امکانات رشد و شکوفایی از راه قبول مسئولیت و بروز ابتکار و خلاقیت به کار برده می شود و مفهوم قدیم آن که معلم را فردی مطیع و سازگار و پیرو نظر مدیر می‌دانست بکلی کنار گذاشته است.(وایلز، ترجمه طوسی،۱۳۷۷:۷ )