دیویدسون و همکاران (۲۰۰۵) معتقدند که تاب‌آوری یک متغیر پیامدی است و در صورت بروز یکسری از نشانه‌ها و علایم پس از بروز یک حادثه می‌توان آن را تشخیص داد. بر اساس این تعریف تاب‌آوری وابسته به موقعیت است و ممکن است افرادی که حادثه مهمی در زندگیشان اتفاق نیفتاده است این متغیر را نشان ندهند. ممکن است مداخلات غنی‌سازی زوجین که مشتمل بر مداخلات کوتاه مدت و ساده بوده، نتوانسته باشد تاثیر خاصی بر تاب‌آوری داشته باشد.
در پژوهش جوانگ و همکاران (۲۰۰۶) مشخص گردید که تاب‌آوری در طول زمان باثبات باقی می‌ماند. در این پژوهش تاب‌آوری آزمودنی‌ها در سنین مختلف بررسی شد. و معلوم شد که در پژوهش حاضر، تاب‌آوری زنان پیش از انجام مداخلات غنی‌سازی شکل گرفته و تاثیر کمی از انجام مداخلات گرفته است. گارمزی، ورنر و اسمیت (۲۰۰۱) عوامل موثر بر تاب‌آوری را به سه دسته عوامل کلی تقسیم کردند:
عامل اول-نقش خلق و صفات شخصیتی در حفاظت افراد بود. در این خصوص می‌توان به نقش توانایی‌های شناختی، سطح فعالیت فرد، پاسخ مثبت به دیگران و تفکر فرد در برخورد با یک موقعیت اشاره نمود. عامل دوم-نقش خانواده بود. بر اساس تحقیقات خانواده‌هایی که گرم و منسجم بودند توانستند نقش عوامل حفاظتی برای کودکان داشته باشند. عامل سوم-وجود حمایت‌های اجتماعی برای کودک است. حمایت‌های نظیر والدین، معلمان و گروه های اجتماعی می‌توانند کودک را در مواجهه با استرس‌ها مقاوم سازند. بررسی این عوامل حکایت از آن دارد که غنی‌سازی و آثار و پیامدهای آن بر رشد تاب‌آوری موثر بوده است اما این تاثیر بسیار جزیی بوده است. تاب‌آوری بعنوان یک رگه‌ی شخصیتی در افراد مطرح است و تاثیر‌پذیری آن از برنامه‌های آموزشی کوتاه مدت نظیر برنامه‌ی آموزش غنی‌سازی زوجین اندک است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۵-۳- نتیجه‌گیری‌کلی
تعهد وفادار ماندن به خانواده و اعضای آن هنگام غم و شادی و وقایع خوشایند و ناخوشایند است. بدون تعهد هر رابطه‌ای سست و ناپایدار است و هدف خاصی را دنبال نمی‌کند. یکی از ابعاد کیفیت و رضایت رابطه زناشویی تعهد است که مثل هر ویژگی دیگری نیاز به آموزش دارد. یکی از آموزش‌های مرتبط در این زمینه آموزش غنی‌سازی ازدواج است که ارتقا ارتباط زوج‌ها از اهداف آن است، این آموزش تلاش می‌کند تا زوج‌ها را نسبت به خودشان و همسرشان آگاه سازد، همدلی و صمیمیت را تقویت می‌کند و مهارتهای ارتباط کارآمد و حل مسئله آنها را گسترش دهد.
۵-۴- اعتبار پژوهش
در این پژوهش با گمارش تصادفی افراد در دو گروه آزمایش و کنترل، سوگیری در انتخاب کنترل شد. در بسیارس از طرح‌های آموزشی که در علوم رفتاری اجرا می‌شود، پیش آزمون بر نتایج پس‌آزمون تاثیر دارد. عامل پیش آزمون در این پژوهش از طریق تحلیل کوواریانس کنترل شد. برای ابزار اندازه‌گیری و جلوگیری از تاثیر منفی بر اعتبار درونی تحقیق، سعی شده از ابزارهایی استفاده شود که قابلیت و اعتبار قابل قبولی داشته باشند. یکی دیگر از عواملی که می‌تواند بر اعتبار تحقیق موثر باشد، عامل همزمانی تحقیق با رویدادهای دیگری است که می‌تواند بر متغیر وابسته اثر بگزارد. عامل دیگر رشد یا تغییراتی است که در آزمودنی‌ها در جریان اجرای تحقیق رخ می‌دهد. در این تحقیق عوامل همزمانی، رشد و رگرسیون از طریق گروه کنترل و گمارش تصادفی کنترل شدند. با تهیه محتوا و دستورالعمل مشخص از تأثیر سوگیری پژوهشگر جلوگیری شد. توان آماری بر کفایت حجم نمونه دلالت داشت.
۵-۵- محدودیتهای پژوهش
در اجرای پژوهش حاضر، محدودیتهایی به وجود آمد که در زیر به طور مختصر به آنها اشاره می‌شود.
۱) این پژوهش تنها بر روی زنان اجرا گردیده است.
۲) ازآن جایی که نمونه پژوهش به صورت نمونه‌گیری در دسترس بوده است، در تعمیم‌پذیری نتایج به کل جامعه باید احتیاط کرد.
۳) این پژوهش در بین زنان شهرستان نجف‌آباد انجام شده است و در تعمیم آن به گروه های دیگر باید جانب احتیاط رعایت شود.
۴) بدلیل برخی از مسائل از قبیل محدودیت زمانی امکان پیگیری نبود.
۵-۶- پیشنهادات پژوهشی
۱-استفاده از سایر روش‌های مداخله‌ای به جای آموزش غنی‌سازی و مقایسه نتایج آن با پژوهش حاضر.
۲-پیشنهاد می‌گردد آموزش غنی‌سازی ازدواج بر روی گروهی از زوجین و در سطحی وسیع‌تر نیز اجرا گردد و نتایج آن با نتایج پژوهش حاضر مقایسه گردد.
۳- بکارگیری این پژوهش بر روی جامعه آماری دیگر به منطور بررسی و تکرار با توجه به زمینه‌های فرهنگی متفاوت.
۴- پیشنهاد می‌گردد این پژوهش توسط یک فرد آموزش دیده و مستقل از محقق، بر روی یک نمونه‌ی دیگر انجام گیرد تا تأثیر حضور محقق بر نتایج آزمون، حذف گردد.
۵-۷- پیشنهادات کاربردی
۱) مهمترین کاربرد این پژوهش می‌تواند اثربخشی آن در زمینه‌ی کاهش مشکلات زناشویی درجامعه باشد. این روش می‌تواند به منظور کاهش تعارضات میان همسران و ارتقاء روابط زوجی به روانشناسان، روانپزشکان، مشاوران، مددکاران و کلیه متخصصان دست اندرکار مسائل زناشویی و ازدواج پیشنهاد گردد.
۲) با توجه به تأثیر غنی‌سازی زوجین بر افزایش عواطف مثبت و بهبود ارتباطات متقابل زوجین پیشنهاد می‌شود که از این مدل در برنامه‌های آموزش قبل از ازدواج زوجین استفاده شود.
۳) پیشنهاد می‌گردد که در کاربرد درمانی این شیوه توسط متخصصان، دوره‌های درمانی از تعداد جلسات بیشتر و تمرینهای بیشتر در حیطه‌های مورد نظر برخوردار باشند.
۴- استفاده از آموزش غنی‌سازی ازدواج در کلاس‌های آموزش خانواده برای بهبود روابط زناشویی و پیشگیری از بروز آسیب‌های آتی.
پیوست ۱
فرمت جلسات
شرح اهداف و روند جلسات آموزشی
جلسه اول
عنوان: برقراری ارتباط و معرفی اعضاء و معرفی رویکرد غنی سازی
اهداف
۱-آشنایی و معرفی اعضاء به یکدیگر
۲-بیان قوانین گروه، ساختار و اهداف جلسات
۳- ارائه‌‌ی دورنمایی از برنامه جلسات آتی و تبین موضوع
شرح جلسه
جلسه اول ضمن خوشامدگویی به اعضای گروه و ایجاد روابط اعتماد برانگیز با بانوان، از آنان خواسته شد خود را معرفی کنند. نحوه معرفی به شیوه آزاد اعلام شد تا هر کدام بدون تحمل فشار خاصی و هر گونه که مایل هستند، به معرفی خود بپردازند. عده‌ای خود را به صورت مشروح و حتی با ذکر ویژگی‌های شخصیتی معرفی کردند و تعدادی نیز بسیار کوتاه به ذکر نام و نام خانوادگی بسنده کردند. پس از آن رهبر گروه نیز به معرفی دقیق‌تر خود پرداخته و سپس هنجارهای گروهی را برای اعضا بیان کرد. قوانین و هنجارهای گروه شامل مشارکت فعالانه، حضور منظم، رازداری، بیان نظرات، احساس تعهد و صرف وقت و انجام تکالیف به صورت کامل برای اعضا تشریح گردید. اهداف و چشم انداز دوره‌ی هشت جلسه‌ای گروه بدین صورت بیان شد: هدف از این جلسات افزایشغنی‌سازی زوجین و تعهد زناشویی و تاب‌آوری در روابط زوجی است. بدین منظور هشت جلسه به صورت هفته‌ای دوبار و به مدت ۹۰دقیقه طراحی شده است. در این جلسات به تشریح غنی‌سازی ازدواج پرداخته می‌شود و اعضاء گروه باید ضمن فراگیری و انجام تکالیف از همسر خود بخواهند تا در تکالیف با آنها مشارکت داشته باشد.
در ادامه رویکرد غنی‌سازی معرفی گردید به این ترتیب که این برنامه رویکردی است آموزشی برای بهبود روابط زوجین و هدف آن کمک به زوج‌ها برای آگاهی از خودشان و همسرشان، کاوش احساسات و افکار همسرشان، گسترش همدلی و صمیمیت و رشد ارتباط موثر و حل مسئله است. تعهد زناشویی به این صورت معرفی شد که هر یک از زوجین چقدر برای روابط زناشویی خود ارزش قائل هستند و چقدر توجه و انرژی خود را در رابطه سرمایه‌گذاری می‌کنند. تاب‌آوری نیز به فرایند پویای انطباق مثبت با تجربه‌های تلخ و ناگوار اطلاق می‌شود.
بازخورد
در این جلسه تکلیفی ارائه نگردید، اما در پایان جلسه از اعضاء بازخورد دریافت شد که شامل موارد زیراست:
احساس کلی شما از این جلسه چیست؟
آیاآنچه قرار است در جلسات آتی مطرح شود، برای شما قابل توجه است یا نه؟
آیا در جلسه‌‌ی امروز چیزهایی بود که شما را ناراحت کند؟
جلسه دوم
عنوان: آموزش مهارتهای ارتباطی
اهداف
۱- مرور مباحث قبل و پاسخگویی به سوالات
۲- آموزش شیوه صحیح ارتباط کلامی و غیرکلامی
۳- آموزش شیوه بحث و مذاکره مثبت
۴- یادگیری گوش دادن فعال و با توجه بدون مداخله و سپس انعکاس پیام
۵- ارائه تکلیف و توضیح در مورد آن
شرح جلسه
در آغاز مباحث قبل مرور شد و به سوالات اعضاء پاسخ دادیم. از اعضاء خواسته شد آنچه را می‌خواهند به آن برسند توضیح دهند. از اعضاء درخواست شد در مورد اقسام شیوه‌های مذاکره و گفتگوی زن و شوهرها مثال بزنند و بگویند چگونه صحبت کردن اشتباه منجر به ایجاد سوء تفاهم و مشکل و رنجش در روابط زناشویی می‌شود. به زوجین پیشنها داده شد اطلاعات خود را بر اساس آگاهی با همسرشان در میان بگذارند و شش مهارت اساسی حرف زدن به ترتیب زیر به آنها آموزش داده شد.
۱-از طرف خودتان حرف بزنید.
۲-اطلاعات حسی خود را توصیف کنید.
