۱۲- لو- ویسل^[۱۷۸] ۱۹۹۸ نشان داد، توانایی بالای همسر در مقابله با حوادث استرس‌زای زندگی بر کیفیف روابط زناشویی زنان مؤثر است. زنان نیاز دارند که همسرشان آنها را از خطرات خارجی محافظت کند، در حالیکه کیفیت روابط زناشویی بالا برای مردان وابسته به آن است که بتواند از همسرشان در برابر خطرات خارجی حمایت کنند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱۳-در یک پژوهش روبرتز^[۱۷۹] ۲۰۰۰ نشان داد، پرهیز زنان از صمیمیت پیش‌بینی کننده آشفتگی روابط زناشویی در مردان و رفتارهای خصمانه شوهران مهمترین عامل در کیفیت زندگی زناشویی زنان می‌باشد . همچنین اگر چارچوب روابط زناشویی به گونه‌ای باشد که پاسخگویی خصمانه شوهر بالا باشد، اجتناب شوهر از تعارض می‌تواند تأثیر محافظت کننده‌ای برای زن داشته باشد .
۱۴-همستروم^[۱۸۰] به نقل از میرخشتی ۱۳۷۵ در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که بالاتر بودن میزان رضایت زناشویی مردان نسبت به زنان می‌‌تواند به این علت باشد که ازدواج برای مردان در اغلب موارد مواضع مسلطی را در خانه ایجاد می‌کند . آنها به عنوان یک کفیل عمل می‌کنند این این ساختار قدرت احتمالا مسئول برخی نارضایتی‌ها در زنان است . نارضایتی که در نتیجه حکمرانی و خشونت مردان و مشکلات مالی که مردان مسئول آن هستند، ایجاد می‌شود.
۱۵- فاین^[۱۸۱] به نقل از همان منبع می‌گوید : از آنجائیکه زنان تعهد و حساسیت بیشتری نسبت به رابطه‌شان در زندگی مشترک دارند، تلاش بیشتری برای حفظ و نگهداری رابطه می‌کنند و این می‌تواند یکی از علل احتمالی بالا بودن میزان رضایت زناشویی مردان باشد.
نتیجه گیری:
اهمیت ارضا نیازهای بنیادین رواشناختی و خود شناسی انسجامی بر رضایت مندی زناشویی و تاثیرات سازنده آن و از طرفی اثرات مخربِ نبود آن، برسلامت زوجین، خانواده و به‌تبع آن اجتماع مورد توجه قرار گرفت. آمار طلاق که معتبرترین شاخص آشفتگی زناشویی است (هانورد،۱۳۸۴)نشانگر این است که رضایت زناشویی به‌آسانی قابل‌دسترسی نیست (رزن گرادن^[۱۸۲] وهمکاران،۲۰۰۴). نرخ روزافزون رشد طلاق در ایران مدتی است موجبات دل‌مشغولی جامعه شناسان و روانشناسان را فراهم کرده است. در ایران طبق آمار ازدواج و طلاق سازمان ثبت‌احوال کشور، درسال ۱۳۹۲ آمار کل ازدواج۷۷۴۵۱۳ نفر و آمار طلاق۱۵۵۳۶۹ نفر بوده است که به ازای هر ۵ ازدواج یک مورد طلاق ثبت‌شده است. درحالی‌که درسال ۱۳۸۰ این آمار تقریباً کمتر از یک نفر در ۱۰ ازدواج بوده است. (سایت اینترنتی سازمان ثبت‌احوال کشور^[۱۸۳]،۱۳۹۳).
به‌استثنای همه ازدواجهایی که به طلاق ختم می‌شوند، بسیاری از ازدواج‌های ناموفق نیز وجود دارد که همسران به دلایل گوناگون طلاق نمی‌گیرند (گریف و ماهرب،۲۰۰۱) و جو متشنج خانواده‌شان و عوارض بودن در چنین فضایی را تحمل می‌کنند. هزینه بالایی که خانواده‌ها در پی بروز ناسازگاری‌ها می‌پردازند، محققین این حیطه را به رویکردهای پیشگیرانه علاقه‌مند ساخته است. بیشترین عوامل تشکیل دهنده طلاق و مشکلات عاطفی زوجین که شامل، عدم استقلال زندگی زوجین از والدین، عدم صمیمیت، بی توجهی به نیازهای زوج دیگر، نبود ارتباط مناسب، برخوردار نبودن طرفین از آزادی فعالیتها و برنامه های مور نظرشخصی و خانوادگی پدری و … می باشد که این عوامل میتوانند با ارضا نیازهای بنیادین روانشناختی آزادی، ارتباط و شایستگی کاهش و رفع گردند و از سویی، به دلیل آنکه خودشناسی انسجامی، پیشبینی کننده ارضا نیازهای بنیادین روان‌شناختیِ ارتباط، شایستگی، آزادی (قربانی، ۲۰۰۵؛ به نقل از محمدی، ۱۳۸۶) است از طریق فرآیندهای خود نظم دهی باعث ایجاد انگیزش ذاتی در افراد میشود که عملکرد بهتر و به زیستی روان‌شناختی را به دلیل ایجاد لذت و احساس چالش در افراد به دنبال دارد (دسی و رایان، ۲۰۰۰)، بنابراین خودشناسی انسجامی هریک از زوجین ضمن ایجاد لذت و شادمانی به دلیل ارضا نیازهای روانی، زمینه را برای عملکرد بهتر هرکدام از آنان در زندگی مشترکشان فراهم میکند. با توجه نمودن واهتمام کارشناسان و خانواده‌ها به موضوع ارضا نیازهای بنیادین روانشناختی و کسب خودشماسی انسجامی، یقیناً تأثیرات عمیقی در روابط و رضایتمندی زوجین و کاهش طلاق در ایران مشاهده خواهد شد.
فصل سوم:
روش تحقیق
۳-۱-مقدمه
در این فصل به روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه، روش نمونه‌گیری، ابزار اندازه‌گیری و روش‌های تجزیه‌وتحلیل اطلاعات پرداخته می‌شود. این عمل به‌منظور ایجاد امکان برای تکرار یا ادامه تحقیق در این زمینه برای محققان دیگر است تا در صورت تمایل، بتوانند با رعایت مفاد مندرج در این فصل تحقیق، تحقیقاتی مشابه انجام دهندواز مقایسه و بررسی یافته‌ها در دو تحقیق، اطلاعات مفیدی کسب کنند.
ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه هست که متغیرهای نیازهای بنیادینِ روان‌شناختی خودشناسی انسجامی
ورضایت زناشویی را پوشش می‌دهد و اعتبار و روایی آن نیز از طریق آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده است.
در این پژوهش، متغیرمستقل عبارت است از ارضاء نیازهای بنیادینِ رواشناختی و خودشناسیِ انسجامی و متغییر وابسته رضایت زناشویی است. ازنظر هدف نیز یک پژوهش کاربردی هست .
در ادامه این فصل روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و فرایند اجرای پژوهش به اختصار ذکر می‌شود .
۳-۲- طرح پژوهش
پژوهش حاضرازنظر هدف کاربردی و به لحاظ روش از نوع همبستگی است که یکی از روش های پژوهشهای توصیفی است. در طرح همبستگی تنها رابطه میان متغیرهای مورد مطالعه مشخص خواهد شد.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش مورد نظر را، کلیه معلمان مرد و زن مقطع راهنمایی شهرستان سبزوار، به تعداد ۳۴۲ نفر که در سال ۱۳۹۳ در استخدام رسمی آموزش و پرورش بوده و در بخش مرکزی این شهرستان مشغول بکار شدهاند تشکیل دادند.
نمونه و روش نمونه گیری
در این تحقیق از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد بدین ترتیب که، با مراجعه به مدارس مقطع راهنمایی (متوسطه اول) که دسترسی به معلمان، برای پژوهشگر امکان بیشتری داشت، همچنین با حضور در مراکز آموزش ضمن خدمت فرهنگیان سبزوار، در طول تابستان، از مجموع ۳۴۲ معلم مقطع راهنمایی با بهره گرفتن از جدول مورگان، تعداد ۱۸۱ نفرکه در دسترس بودند به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه های مورد نظر بین آنان توزیع شد
اما در نهایت، به دلیل ناقص بودن هفت پاسخنامه و عدم همکاری آنان در تکمیل فرم ها، تعداد ۱۷۴ نفر، نمونه مورد نظر را تشکیل دادند.
۳-۴- روش جمع آوری اطلاعات
در این مطالعه از مقیاسهای خودگزارشی برای جمعآوری اطلاعات استفاده شد، که از معایب این نوع مقیاسها، ارائه جامعهپسندانه افراد از خود، رفتارهای خودافزایی مشارکتکنندگان در پاسخ به عبارات مقیاسها و ناهوشیاری به برخی نگرشها و ارزیابیهای شخصی و درنتیجه سوگیری در بیان آن‌ها می‌باشد. دراین پژوهش، معلمان، مقیاسهای نیازهای بنیادین روان‌شناختی، خودشناسی انسجامی و رضایت زناشویی را تکمیل کردند .
۳-۵- ابزارهای پژوهش
الف -پرسشنامه رضایت زناشویی ENRICH (47 ماده ای):
پرسش نامه رضایت زناشویی انریچ^[۱۸۴] ابزار اندازه گیری این تحقیق است. این پرسش نامه به‌عنوان یک ابزار تحقیق معتبر در تحقیقات متعددی برای رضایت زناشویی مورد استفاده قرارگرفته است.
(اولسون،^[۱۸۵] به نقل از پور صالحی، ۱۳۸۵)، از این پرسش نامه برای بررسی رضایت زناشویی استفاده نموده و معتقد است که این مقیاس مربوط می‌شود به تغییراتی که در طول دوره حیات آدمی رخ می‌دهد و همچنین در این تحقیق به تغییراتی که در خانواده به وجود می‌آید حساس است هر یک از موضوع‌های این پرسش نامه در ارتباط با یکی از زمینه های مهم است ارزیابی این زمینه ها در درون یک رابطه زناشویی می‌تواند مشکلات بالقوه زوج‌ها را توصیف کند یا می‌تواند زمینه های نیرومندی و تقویت آن را مشخص نماید این ابزار همچنین می‌تواند یک ابزار تشخیص برای زوج‌هایی که در جست و جوی مشاوره زناشویی و به دنبال تقویت رابطه زناشویشان هستند استفاده شود.
۱۲ مقیاس این پرسش نامه به شرح زیر توصیف شده است :
پاسخ قرار دادی : این مقیاس تمایل شخص برای پاسخ متعارف به سوالات پرسش نامه را اندازه گیری می‌کند.
رضایت زناشویی^[۱۸۶] : این مقیاس رضایت و انطباق با ۱۰ جنبه رابطه زناشویی را که در زیر آمده است اندازه گیری می‌کند. (این مقیاس در پرسشنامه ۴۷ سوالی حذف شده است).
موضوعات شخصیتی^[۱۸۷] : این مقیاس درک شخص را از همسرش با توجه به رفتارها و ویژگی ها و سطح رضایت یا عدم رضایت که مربوط به این موضوع ها می‌شود ارزیابی می‌کند نمره بالا نشان دهنده یک سطح پایین از پذیرش یا فقدان راحتی با شخصیت رفتار همسر است و نمره پایین نشان دهنده سازگاری باهمسر و رضایت از شخصیت همسر است. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۲،۴،۱۲،۲۲،۴۰).
ارتباط زناشویی^[۱۸۸] : این مقیاس به احساسات اعتقادات و نگرش های شخص نسبت به نقش ارتباط در تداوم روابط زناشویی مربوط می‌شود نمره پایین نشان دهنده آگاهی زن و شوهر و رضایت از سطح و نوع ارتباط در روابط شان و نمره بالا نشان دهنده فقدان رضایت در ارتباط شان است. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۶،۱۳،۲۳،۳۲،۴۱).
حل تعارض ^[۱۸۹]: این مقیاس نگرش ها احساسات و اعتقادات شخصی همسر را در به وجود آوردن یا حل تعارض ارزیابی می‌کند موضوع ها بر روی روش هایی برای خاتمه دادن به بحث تمرکز دارند نمره پایین نشانگر نگرش های واقع گرایانه درباره تعارضات اجتماعی در روابط زناشویی است و نمره بالا نشان دهنده عدم رضایت از روشی است که تعارضات حل می‌شوند. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۷،۱۴،۲۴،۳۳،۴۲).
نظارت مالی^[۱۹۰] : این مقیاس تمرکز دارد روی علائق و نگرش های مربوط به روش اقتصادی و مسائلی که در روابط زن و شوهر اداره می‌شوند نمره پایین نشان دهنده رضایت از اداره مالی و نگرش واقع‌بینانه نسبت به موضوعات مالی است و نمره بالا نشان دهنده نگرانی های مختلف درزمینهٔ اداره مالی در روابط زناشویی است. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۸،۱۵،۱۶،۲۵،۳۴).
فعالیت های مربط به اوقات فراغت^[۱۹۱] : این مقیاس ترجیحات شخصی هر زوج را برای گذراندن اوقات فراغت ارزیابی می‌کند. نمره پایین نشان دهنده انطباق انعطاف پذیری و توافق درباره استفاده از زمان‌های فعال اوقات فراغت است و نمره بالا نشان دهنده نارضایتی از این‌که چگونه فراغت در روابط زن و شوهر مورد استفاده قرار گیرد. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۹،۱۷،۲۶،۳۵،۴۳).
روابط جنسی^[۱۹۲] : این طبقه احساسات و نگرانی های شخصی را درباره روابط جنسی و عاطفی باهمسر ارزیابی می‌کند. آیتم ها منعکس کننده رضایت از ابزار عواطف و میزان احساس راحتی در بحث های مربوط به موضوع‌های جنسی و آمیزش جنسی است نمره پایین نشان دهنده رضایت از ابراز عواطف و نگرش مثبت درباره نقش مسائل جنسی در ازدواج و یا عدم توافق درباره تصمیمات مربوط به جلوگیری از حاملگی است. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۱۰،۱۷،۲۷،۳۶،۴۴).
ازدواج و بچه‌ها^[۱۹۳] : این مقیاس، نگرش ها و احساسات شخصی را درباره داشتن بچه و توافق روی تعداد بچه‌ها ارزیابی می‌کند نمره پایین نشان دهنده توافق درباره بچه داشتن و تعداد بچه‌هاست و همچنین نشان دهنده درک واقع گرایانه از تاثیری که بچه‌ها از روابط زناشویی می بینند و رضایت از نحوه مشخص شدن نقش‌ها و مسئولیت های والدین است. نمره بالا نشان دهنده عدم رضایت از تصمیمات مربوط به بچه داشتن و یا تعداد بچه‌هایی که خانواده ترجیح می دهند. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۱۱،۱۹،۲۸،۳۷،۴۵).
بستگان و دوستان^[۱۹۴] : این مقیاس به ارزیابی احساسات و علائق مربوط به روابط با خویشاوندان اقوام همسر و دوستان می پردازد. این آیتم نشان دهنده نگرش دوستان و بستگان نسبت به ازدواج و انتظارات مربوط به میزان صرف وقت با دوستان و بستگان است . نمره پایین نشان دهنده سازگاری روابط خانواده و دوستان هست و دلالت بر وجود زمنه هایی از تعارض دارد.
نقش‌های مربوط به برابری زن و مرد^[۱۹۵] : این مقیاس، نگرش ها، احساسات و اعتقادات شخص را درباره نقش‌های مختلف زناشویی ارزیابی می‌کند نمره پایین نشان دهنده ارزش های برابر نگرانه است. (این مقیاس در پرسشنامه ۴۷ سوالی حذف شده است).
جهت گیری عقیدتی^[۱۹۶] : این مقیاس، نگرش ها، احساسات و علائق را درباره اعتقادات و اعمال مذهبی در زندگی زناشویی ارزیابی می‌کند نمره پایین نشان دهنده این دیدگاه است که مذهب یک بخش بیش از اندازه مهم در ازدواج است و نمره بالا نشان دهنده بی اهمیت دانستن مذهب در ازدواج است. (سوالاتی که این مقیاس را می سنجند عبارت‌اند از: ۵،۲۱،۳۰،۳۹،۴۷).
پرسش نامه رضایت زناشویی انریچ از ۱۱۵ سؤال بسته و ۱۲ مقیاس تشکیل شده است که به جز مقیاس اول آن که ۵ سؤال دارد بقیه مقیاس ها شامل ۱۰ سؤال تست است پاسخ به سوالات به‌صورت ۵ گزینه ای (کاملا موافق، موافق، نه موافق و نه مخالف، مخالف، کاملا مخالف) است. اولسون و دیگران اعتبار این پرسش نامه را با روش ضریب آلفا ۹۲% گزارش کرده‌اند. در این پژوهش از فرم ۴۷% سوالی انریچ که توسط سلیمانیان (۱۳۷۳) به کار گرفته شده و ضریب آلفای آن ۹۵% به‌دست‌آمده استفاده‌شده است و همچنین رضوان فرقانی (۱۳۸۲) پایایی این پرسشنامه را با ۸۶% ذکر نموده است در این تحقیق نیز پایایی ۸۴% به دست آمد. در پرسش نامه رضایت زناشویی اینریچ با بهره گرفتن از جدول نرم پرسش نامه نمرات خام آزمودنی ها به نمرات «t» که در آن میانگین برابر ۵۰ و انحراف معیار ۱۰ هست تبدیل می‌شود.
نمره های کمتر از ۳۰ نشانگر نارضایتی شدید همسران از روابط زناشویی است.
نمره بین ۳۰ تا ۴۰ نشانگر عدم رضایت از روابط زناشویی همسران است.
نمره های بین ۴۰ تا ۶۰ نشانگر رضایت نسبی و متوسط از روابط زناشویی همسران است.
نمره های بین ۶۰ تا ۷۰ نشانگر رضایت زیاد همسران از روابط زناشویی است.
نمره های بالاتر از ۷۰ نشانگر رضایت فوق العاده از روابط زناشویی است.
ب- پرسشنامه نیازهای بنیادین روان‌شناختی (BSNQ؛ گاردیا، دسی و رایان، ۲۰۰۰):
این مقیاس توسط گاردیا، دسی و رایان (۲۰۰۰) ساخته شده است که میزان حمایت از ارضا نیازهای خود مختاری (آزادی)، شایستگی و ارتباط را می سنجد. مقیاس نیازهای بنیادین روان‌شناختی شامل ۲۱ ماده است که بر اساس طیف لیکرت ۷ درجهای (۱= اصلاً درست نیست، ۷= بسیار درست است) درجهبندی شده است. ضرایب پایایی حاصل از اجرای آن روی پدر، مادر، دوستان و شریک رومانتیک به ترتیب ۹۱/۰، ۹۱/۰، ۹۱/۰ و ۹۱/۰گزارش شده است (گاردیا و همکاران، ۲۰۰۰). روایی این مقیاس در پژوهشهای انجام گرفته، بالا گزارش شده است (گاردیا و همکاران، ۲۰۰۰، شلدون و فیلاک، ۲۰۰۸؛ میلیواسکایا و همکاران، ۲۰۰۹). همچنین، آلفای کرونباخ این مقیاس با اجرا بر روی نمونه های مدیران و دانشجویان ایرانی بین ۷۶/۰ تا ۷۹/۰ در نوسان بوده است (قربانی و واتسون؛ ۲۰۰۴، قربانی؛ ۱۳۸۳).
ج- مقیاس خودشناسی انسجامی (ISK، قربانی، واتسون و هارگیس، ۲۰۰۸):
مقیاس خود-شناسی انسجامی شامل ۱۲ ماده است که پاسخدهندگان میبایست در طیف لیکرت ۵ درجهای (الف = عمدتاً نادرست، ب = عمدتاً درست) به آن پاسخ دهند. عبارات ۳، ۶ و ۹ خودآگاهی تأملی، عبارات ۱، ۵، ۷ و ۸ خودآگاهی تجربی و باقی عبارات (۴، ۲، ۱۰، ۱۱، ۱۲) نیز یکپارچه کردن تجارب گذشته و حال برای ایجاد آیندهای مطلوب را میسنجند. پایایی این مقیاس در یک گروه ۲۳۰ نفری از دانشجویان دانشگاه تهران به قرار زیر بود: ضریب آلفای کرونباخ برای خودشناسی تجربهای۹۰/۰ و برای خودشناسی تأملی ۸۴/۰٫ همبستگی میان دو وجه برابر بود با ۷۴/۰=r (قربانی و همکاران، ۲۰۰۳). پایایی بازآزمایی این مقیاس پس از ۷ تا ۸ هفته فاصله زمانی با یک نمونه ۴۴ نفری به‌صورت زیر بود: پایایی برای خودشناسی تجربه‌ای ۷۶/۰ و برای خودشناسی تأملی ۶۸/۰ (قربانی و همکاران، ۲۰۰۳). قربانی و همکاران (۲۰۰۸) در مطالعه خود بر روی سه نمونه ایرانی و سه نمونه آمریکایی، آلفای کرونباخ مقیاس را به ترتیب در نمونه اول ایرانی ۸۲/۰، نمونه دوم ایرانی ۸۱/۰ و نمونه سوم ایرانی ۸۱/۰ و به ترتیب در نمونه اول آمریکایی ۷۸/۰، نمونه دوم آمریکایی ۷۸/۰ و نمونه سوم آمریکایی ۷۴/۰ گزارش دادند. اعتبار همگرا، ملاک، افتراقی و افزایشی مقیاس نیز در این مطالعه مورد تأیید قرار گرفت. در مطالعه قربانی و همکاران (۲۰۱۰) نیز آلفای کرونباخ مقیاس ۷۹/۰ گزارش شده است.