چو او را گندمی بی صد بلا نیست

کجا بودی جوی غم مردمی را
زبهر گندمی خون ریخت بر خاک
به یک گندم هدف شد صد بلا را
ترا هم لقمه‌ای بی غم روا نیست
^{اسرارنامه، ص ۱۸۰}

***

که آدم هشت جنّت، جمله پر نور

به دو گندم بداد، از پیش من دور
^{همان، ۱۴۷}

عطّار در تذکرهالاولیاء تأویل دیگری از آیه پذیرفته است: «[ابوعطا] گفت: چون آوازه و عَصی آدم برآمد، جمله چیزها بر آدم بگریستند مگر سیم و زر، حق تعالی به ایشان وحی کرد که: چرا بر آدم نگریستید؟ گفتند: ما بر کسی که بر تو عاصی شود نگرییم! حق تعالی فرمود که به عزّت و جلال من که قیمت همه چیز به شما آشکار کنم و فرزند آدم را خادم شما گردانم.»(تذکرهالاولیاء، ص۴۳۱)
از قول ابوالقاسم نصرآبادی می‌‌گوید: «و گفت: به صفت آدم ـ علیه‌السلام ـ خبر دادند، گفتند: و عَصی آدم و چون به فضل خویش خبر دادند، گفتند: ثُمَّ اجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَتَابَ عَلَیْهِ وَهَدَى.
ـ تحلیل نهایی
داستان خلقت آدم و حوّا و نقش ابلیس، از گسترده‌ترین داستان‌های قابل بحث در متون تاریخی، تفسیری و مذهبی بوده و اسرائیلیات زیادی وارد آن شده که سرچشمه‌ی اصلی آن‌ها را بایستی در متون کتب مقدّس و راویان و قصّاصان روایات مجعول و اسرائیلیات جست.
در موضوع خلقت آدم، آفرینش، خلقت حوا و فرزندان آن‌ها و خطای آن دو به وسوسه‌ی شیطان، جعلیّات فراوان وارد شده و البته عطّار نیشابوری به نسبت ادیبان هم دوره و قبل از خود، کمتر از اسرائیلیات استفاده کرده است، هر چند که تمثیل و حکایات و قصه‌گویی از مهم‌ترین ترفندهای ادبی وی بوده و تسلیم باورهای به تمامی خرافی جامعه‌ی خویش نبوده است از جمله تحقیر حوّا و سرزنش زن به طور کلی و خرافات هابیل و قابیل و خلقت آدم.
بخش دوم:
روایات مجعول و اسرائیلیات در داستان ادریس(ع)
ـ ادریس(ع) در قرآن
ادریس یکی از پیامبران الهی است که نامش فقط دوبار در قرآن آمده و در چهار آیه به داستان وی اشاره شده است.^[۲۲۳]
الف) وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ کَانَ صِدِّیقًا نَبِیًّا (۵۶) وَرَفَعْنَاهُ مَکَانًا عَلِیًّا (۵۷) (مریم، ۵۷-۵۶) ؛ و در این کتاب از ادریس (نیز) یاد کن، او بسیار راستگو، و پیامبر(بزرگی) بود و ما او را به مقام والایی رساندیم.^[۲۲۴]
ب) وَإِسْمَاعِیلَ وَإِدْرِیسَ وَذَا الْکِفْلِ کُلٌّ مِنَ الصَّابِرِینَ(۸۵)وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِی‌رَحْمَتِنَا إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِینَ(الانبیاء، ۸۶-۸۵)؛ و اسماعیل و ادریس و ذاالکفل را (به یاد آور) که جملگی از شکیبایان بودند و ما آنان را غرق رحمت خود کردیم چرا که ایشان از زمره‌ی شایستگان وبایستگان (بندگان ما) بودند.^[۲۲۵]
چنان که مشاهده می‌‌شود در قرآن فقط اشاره‌‌ای کوتاه به چند ویژگی شخصیتی ادریس (ع) شده است: پیامبری بزرگ، راستگو، صبور و دارای مقامی والا.
ـ ادریس(ع) در کتب مقدّس
ادریس در عهدین همان «خنوخ» است. خَنوخ در کتب مقدّس به عنوان هفتمین نسل آدم شهرت دارد و در سفر پیدایش عهد عتیق آیه‌ی ۴ و ۵ و در عهد جدید در عبرانیان (۱۱: ۵ و ۱۳) و نامه یهودا آیه‌‌ی ۱۴ و ۱۵ از نبوت، نسب، سلوک با خدا، عدم چشیدن ذائقه مرگ و عروج او به نزد خدا و… بحث می‌شود.
«خنوخ» پسر یارد و پدر متوشالح، نسل هفتم آدم و پدربزرگ نوح است او شصت و پنج سال داشت که متوشالح به دنیا آمد و بعد ۳۰۰ سال عمر کرد و رابطه نزدیکی با خدا داشت.
بعد از آن با خدا سلوک نمود و خدا او را با خود برد بدون اینکه طعم مرگ را بچشد^[۲۲۶] و «او به خدا ایمان داشت و بدون چشیدن طعم مرگ، خدا او را از این جهان به جهان دیگر منتقل کرد و ازو خشنود بود و به واسطه ایمانش منجی موعود معروفی بود.»^[۲۲۷]
«خنوخ از وضع افراد آگاه بود، پیشگو و پیامبر و منجی آینده بود که زشتی‌ها را اصلاح می‌کند.»^[۲۲۸]
کتاب «رازهای خنوخ» یکی از کتاب‌‌های الهامی دانشمندان یهود است که ترجمه فارسی آن هم موجد است. در گزارش خنوخ آمده است: «اکنون ای فرزندانم! من همه چیزها را می‌‌دانم زیرا این از لب‌‌های خداست…. همه چیز را در کتاب‌‌هایم نوشتم… من جمع بی‌‌شماری از ستارگان را اندازه‌گیری و وصف کرده‌ام…»^[۲۲۹]
ادریس در ادب فارسی مظهر علم و حکمت و ستاره‌شناسی و تدریس و علوّ مقام و جاودانگی است چنان که به خواب دیدنش را نماد رفعت و درازی عمر دانسته‌‌اند.^[۲۳۰]
ـ ادریس در تفاسیر و تحلیل‌‌ها
یکی از داستان‌‌های شگفت انگیز در تفسیرها، داستان خنوخ یا ادریس است که لفظ ادریس را با صفت درس و تدریس او قرین هم داشته‌‌اند.
در تفسیر سور آبادی، ذیل آیه‌‌ی مربوط به ادریس رفعت و بلندی مقام وی را چنین توجیه می‌‌کند: « وقتی که هنگام مرگش فرا رسید و عزرائیل برای قبض روح ایشان آمد از عزرائیل خواست پس از مرگش و زنده کردنش، بهشت و جهنم را به او نشان دهد. هنگامی که وارد بهشت شد و بیرون آمد به رضوان بهشت گفت: کفش‌‌هایش را جا گذاشته است دوباره وارد بهشت شد و دیگر بیرون نیامد. وقتی که از او خواستند که بیرون آید؛ گفت: سختی مرگ و دوزخ را دیده و درک کرده‌‌ام و می‌‌توانم در بهشت بمانم…»^[۲۳۱]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در تفسیر طبری آمده است: «دو پیامبر بوده که جاویدانند و شب و روز برای بندگان دعا می‌کنند و آمرزش می‌‌خواهند: عیسی و ادریس.
جهودان خواستند عیسی را بکشند، خدا او را به آسمان نزد خودش برد و زمان دجال، برای هدایت بر می‌‌گردد. دیگر ادریس که زنده و در بهشت است و علت آن است که به علت ایمان و عبادت زیاد، ملک‌الموت از او خواست هر گونه حاجتی دارد برایش برآورده سازد. ادریس درخواست رفتن به آسمان کرد و عجایب‌‌ها دید و علم نجوم آموخت. پس از مدت‌‌ها، باز از عزرائیل خواست دوزخ و بهشت را به او نشان دهد. به اذن خدا، دوزخ را و سپس بهشت را به او نشان داد. ادریس از بهشت بیرون نیامد گفت: «وعده‌‌ی این بهشت جاویدان است.»^[۲۳۲]
اسرائیلیات مذکور پیرامون ادریس در اغلب کتب تفسیر مشهور آمده است: محمّد وهیب علّام که اسرائیلیات تفسیر قرطبی را بررسی نموده هیچ اشاره‌‌ای به روایت‌‌های اسرائیلی ادریس(ع) نکرده است.^[۲۳۳] امّا رمزی نعناعه ـ در مقدمات گفتیم تا امروز کامل‌‌ترین کتاب در زمینه بررسی اسرائیلیات است ـ در بررسی و معرّفی اسرائیلیات تفسیر قرطبی، موضع مفسرّ در آیه ۵۷ سوره مریم را نقل می‌کند: وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِدْرِیسَ إِنَّهُ کَانَ صِدِّیقًا نَبِیًّا (۵۶) وَرَفَعْنَاهُ مَکَانًا عَلِیًّا (۵۷)
روی عن وهب بن منبه انّه قال: کان یرفع لِادریس کل یوم من العباده… فادریس تاره یرتفع الی الجنه، وتاره یعبد الله تعالی مع الملائکه فی السماء.»^[۲۳۴]
رمزی نعناعه پس از ذکر روایت قرطبی از وهب بن منبّه ـ که خلاصه آن قبلاً ذکر شد ـ با ارائه‌ نظر ابن کثیر، نتیجه‌‌گیری می‌‌کند که این موضوع از اسرائیلیات و خصمانه و نفرت برانگیز است: «وَ قَد رَوی ابن کثیر خبراً قریباً من هذا عن کعب الاحبار، و علق علیه بقوله؛^[۲۳۵] «علامه طباطبائی پس از نقل روایات یاد شده از الدّرالمنثور سیوطی می‌‌گوید: «هیچ نقّاد یا بصیرتی در این روایات با هیچ یک از موازین علمی و اصول مسلم و دینی سازگاری ندارد.»^[۲۳۶] هم او روایاتی را از قمی و کلینی نقل نموده و به دلیل ضعف سند و متن آن‌ها را مردود می‌‌شمارد.^[۲۳۷]
در «اعلام قرآن» بحث‌‌های مفصّلی درباره‌‌ی ادریس نوشته شده است، بر اساس روایات غیر قرآنی و غیراسلامی: «اولین کسی است که خط نوشته و لباس دوخته و لباس پوشیده و نخستین کسی است که شهر بنا کرده و علم نجوم و تقویم به وسیله او شروع شده و برای اینکه اسرار الهی کشف نشود کتب علمی ادریس در دریا افکنده شد.»^[۲۳۸]

گفتار سوم: معامله اعضاء بدن انسان و جعاله
جعاله در لغت به معنای مزدی است که در برابر انجام کاری قرار داده می‌شود. در اصطلاح فقها صیغه‌ای است که ثمره آن به دست آوردن منفعتی است در برابر عوض و شرط نیست کارمزد آن معلوم باشد. ^[۱۰۹]
بر مبنای ماده۵۶۱ قانون مدنی جعاله عبارت است از التزام شخصی به اداء اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیر معین. در جعاله ملتزم را جاعل و طرف را عامل و اجرت را جعل می گویند. ماده ۵۶۳ قانون مدنی نیز مقرر می‌دارد در جعاله معلوم بودن اجرت، من جمیع‌الجهات لازم نیست.جعاله به اعتبار چگونگی ایجاب و پیشنهاد آن، بر دو قسم است:
۱- جعاله خاص؛ که ایجاب برای شخص معین است و طرف خطاب یک یا چند نفر خاص هستند مثل این‌که پدر به فرزند خود بگوید، اگر فلان مسأله را حل کنی هزار تومان به تو خواهم داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲- جعاله عام؛ که در آن، هدف جاعل، رسیدن به مقصود خود است و برای او فرقی ندارد که توسط چه کسی انجام پذیرد، مثلاً می‌گوید، هر کس فلان کار را انجام دهد، این‌قدر پاداش می‌دهم.
در این‌که جعاله عقد است یا ایقاع، بین حقوقدانان اختلاف است،^[۱۱۰] ولی در مورد عقد بودن جعاله خاص، کمتر تردید وجود دارد. به نظر برخی حقوقدانان، جعاله (چه خاص و چه عام) عقد است چرا که هدف جاعل، رسیدن به مقصود خود است و نیل به آن قبل از قبول باشد یا بعد ازآن تفاوتی نمی کند. ^[۱۱۱]
در جعاله، ایجاب از طرف جاعل است. ایجاب به صورت عام یا خاص است. در ایجاب عام، همواره این امر مفروض است که التزام به پرداخت عوض یا اجرت، در مقابل اولین کسی است که عمل را انجام داده است. قبول در جعاله ممکن است صریح باشد و ممکن است ضمنی باشد، هما‌ن‌طور که در جعالۀ عام چنین است.
طبق قانون، جعاله تعهدی جایز است و مادامی که عمل به اتمام نرسیده باشد، هر یک از طرفین می‌توانند رجوع نمایند، ولی اگر جاعل، در اثناء عمل عامل از جعاله رجوع نماید، باید اجره المثل عمل عامل را بدهد. جعاله دارای این مزیت است که در آن معلوم بودن تفصیلی کار لازم نیست و موضوع التزام می‌تواند مجهول باشد، همان‌طور که قانون مدنی هم به آن تصریح دارد.
اگر چه جعاله عقدی جایز است، بلکه الزام جاعل، اثری دارد که در صورت فسخ جعاله، بر آن مترتب می‌شود:
۱- کار مورد درخواست، مرکب از اجزایی بوده که هر کدام مستقلاً‌ منظور جاعل بوده و پاداش دارد، در این صورت اگر پس از انجام قسمتی از کار، جعاله فسخ شود، عامل به نسبت عملی که انجام داده است، مستحق اجرت خواهد بود.
۲- کار تجزیه پذیر نیست و انجام کل کار منظور جاعل میباشد در این صورت انجام مقدمات کار، بدون رسیدن به نتیجه، بدون اجرت خواهد بود. زمانی عامل مستحق اجره است که کار مورد نظر را انجام و تحویل و تسلیم به جاعل نماید. ^[۱۱۲]
اگر به وجدان جامعه مراجعه کنیم می‌بینیم که آنچه درخور تحسین و شایسته تشویق است، نفس انجام عمل اعطای عضو است و جامعه به ارزش واقعی آن قطعه از اعضاء بدن که انتقال یافته است کمتر توجه دارد. بنابراین اگر بخواهیم انتقال عضو را در قالبی خارج از عقد بیع توجیه کنیم و از مشکلات احتمالی ناشی از ماهیت عقد بیع رهایی یابیم و از سوی دیگر در میان عقود معین، قالبی برای قراردادهای راجع به اعضاء بدن بیابیم، می توان از چارچوب عقد جعاله برای این منظور استفاده کرد.
پاداشی که جاعل به عامل می‌پردازد چیزی جز پاسخگویی به احسان و نیکوکاری فرد عامل نیست. در این صورت می‌توان گفت اگر شخص اعطاکننده عضو برای انجام عمل خود هیچ پاداشی نخواهد و به قصد تبرع این کار را انجام دهد، کار او در قالب عقد و یا ایقاعی قرار نمی‌گیرد، بلکه کار او به مانند انجام یک عمل تبرعی نیکوکارانه و انسان دوستانه است . از طرف دیگر اگر منتظر پاداش باشد، پاداش او ماهیت جعل و پاداشی است که جاعل به عامل پرداخت می‌کند و ارتباطی به ارزش واقعی عضو اعطاء شده ندارد. بسیار اتفاق می‌افتد که آگهی هایی را مبنی بر این که نیاز مبرم به گروه خونی خاص یا کلیه با شرایط خاص مشاهده می کنیم. در این آگهی ها بیان می شود که اعطاء کننده پاداش دریافت خواهد کرد.
مزایای پذیرش این نظر آن است که کرامت انسان و منزلت و شأن او را حفظ کرده و اعضاء بدن او را مانند اموال در معرض خرید و فروش و سوداگری قرار نداده‌ایم و مهم‌تر از همه به نفس عمل نیکوکارانه شخص اعطاکننده عضو توجه نموده و ضمن ارج به نیکوکاری او، از باب پاسخگویی به احسان، به او پاداش می‌دهیم.
گفتار چهارم: معامله اعضاء بدن انسان و هبه
هبه در لغت به معنای انعام، بخشش، هدیه و صدقه می‌باشد. در اصطلاح حقوقی و به موجب ماده ۷۹۵ قانون مدنی نیز عبارت از عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به شخص دیگری تملیک می‌کند. تملیک کننده را واهب،‌ طرف دیگر عقد را متهب (یا موهب له) و مالی را که مورد هبه است، عین موهوبه می‌گویند.
بر اساس ماده ۷۹۸ قانون مدنی قبض از شرایط اساسی هبه است. «هبه واقع نمی‌شود مگر با قبض متهب و قبضی مؤثر است که با اذن واهب باشد». به عبارت دیگر هبه در زمرۀ عقود معینی قرار دارد که عقد با صرف تراضی و ایجاب و قبول واقع نمی‌شود و نیاز به قبض و اقباض دارد. علیرغم ظاهر هبه که عقدی تبرعی می نماید، شرط عوض در هبه صحیح است. ماده ۸۰۱ قانون مدنی اشعار می دارد «هبه می‌تواند معوض باشد و واهب شرط کند که متهب مالی را به او در مقابل هبه تملیک کند یا عمل مشروعی را مجاناً به جا آورد».
در مورد این‌که عقد هبه جایز است یا لازم، اختلاف نظر وجود دارد^[۱۱۳]، ولی آن‌چه مسلم است، آن است که اولا «هبه برخلاف عقود جایز با مرگ یکی از طرفین منحل نمی‌شود و حق رجوع واهب از بین می‌رود». ثانیا رجوع از هبه، منوط است به بقاء عین موهوبه. ثالثا «بعد از قبض نیز واهب می‌تواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع نماید».
رجوع از هبه دارای آثاری است:
۱) استرداد مال موهوبه؛ مال با همان وضعیتی که دارد به واهب برمی‌گردد و نقص و عیبی که در مال ایجاد شده حتی اگر به وسیلۀ متهب باشد، واهب نمی‌تواند، از متهب ارش بخواهد؛ چرا که مال مجاناً تملیک شده و عیب و نقص در ملکیت متهب حاصل شده است و لذا او ضامن نیست. ولی اگر متهب اقداماتی کرده که موجب افزایش و زیادتی در سال آینده شده است، متهب به نسبت زیادتی حق مطالبه دارد.^[۱۱۴]
۲) نماء متصل و منفصل عین موهوبه: با رجوع از هبه، باید تکلیف منافع مال نیز مشخص شود. اگر منافع متصل باشد مال واهب و اگر منفصل باشد مال متهب خواهد بود. (مفاد ماده ۸۰۴ قانون مدنی)
از آنجا که در بخش های قبل این نوشتار، حکم به مالیت اعضاء بدن انسان دادیم، می‌توان انتقال عضو را در قالب، عقد هبه مجانی و یا هبه معوض، توجیه نمود. در عرف رایج هم بیشتر از اهدای عضو صحبت می‌کنند. قوانین وضع شده در خصوص انتقال عضو، همچون ماده واحده پیوند اعضاء مردگان مغزی، بر مبنای اهداء عضو به تصویب رسیده است و دیر زمانی است که انتقال عضو در قالب عقد هبه رایج است.
در این باره باید توجه داشت که اولا به نظر می رسد تمایل به سمت توجیه معاملات اعضاء بدن انسان در قالب عقد هبه، تلاش برای پنهان ساختن مبادلات مالی در این قراردادهاست. به عبارت دیگر آنچه اتفاق می افتد، فارغ از شرایط صحت یا بطلان آن، خرید و فروش است که به صورت اهداء عضو انجام می شود. بسیاری از پیوندهای رایج در کشور، متاسفانه، در قالب صوری عقد هبه، اما در چارچوب بیع انجام می شود. طرفین عقد نیز بدون توجه به شرایط و آثار بیع، مفاد آن را پذیرفته و به آن تن می دهند. وظیفه علم حقوق در این مورد این است که چارچوب های صحیح این عقد را در قوانین مدونه شناسایی نموده و یا اقدام به تاسیس نهادهای حقوقی به منظور رسمیت یافتن این پیمان ها نماید. کتمان حقایقی از این دست نه تنها موجب حل موضوع نمی شود، که باعث ایجاد توالی فاسد بعدی برای طرفین قرارداد خواهد شد.
ثانیا همانگونه که در مقدمه پایان نامه ذکر شد، پرداختن به مساله اهداء عضو در قالب هبه محل تمرکز این تحقیق نیست، اما اشاره به این امر مفید خواهد بود که صورت معوض هبه قالبی مناسب برای تبادل مال در انتقال اعضاء بدن است. سابقه و گسترش موضوع اهداء عضو که توام با نظرات موافق فقهی، حقوقی و حتی اخلاقی می باشد نیز، زمینه مساعدی را در این خصوص ایجاد می کند.
گفتار پنجم: رضایی یا تشریفاتی بودن عقد
با استنباط از ماده‌ی ۱۹۰ قانون مدنی و استقراء در شرایط درستی عقود معین می‌توان گفت که در حقوق ما اصل اینست که عقد با تراضی واقع می‌شود و نیاز به هیچ شکل خاصی ندارد.در این باره حتی ادعا شده است که در حال حاضر در حقوق ایران عقد تشریفاتی که بدون رعایت تشریفات، باطل باشد، وجود ندارد. ^[۱۱۵] در واقع صرف ابراز قصد و رضای طرفین برای تحقق عقد کافیست و توافق دو اراده رکن لازم و کافی برای بسته شدن تمام قراردادها به شمار می رود. از این رو معامله اعضاء بدن انسان که در قالب قراردادهای ماده ۱۰ قانون مدنی منعقد می شوند ، می بایست در شمار عقود رضایی به شمار آید.
با این حال به نظر می‌رسد به دلیل نوع خاص و اهمیت قراردادهای مزبور و آثار بسیار مهمی که از چنین قراردادهایی ناشی می‌شود و نیز برای پرهیز از مشکلات بعدی، می بایست شکل خاص و تشریفات معینی برای بیان توافق دو اراده اعتبار شود تا این قرارداد در شمار عقود تشریفاتی قرار گیرد و استثنای دیگری در شمار استثناهای اصل رضایی بودن عقود به شمار آید. این امر موجب می شود بتوان بر تنظیم و انعقاد چنین قراردادهایی، نظارت‌ بیشتری کرد. این شکل خاص و تشریفات معین ممکن است به مواردی از قبیل انجام معاینات پزشکی معین، تأیید سلامت جسمانی انتقال دهنده و انتقال گیرنده عضو، اخذ مجوز‌های لازم پزشکی از مراکز درمانی معتبر، نظارت مراکزی خاص بر مراحل آن و ثبت وقایع و چگونگی تنظیم شروط ضمن قرارداد، اختصاص یابد.
علاوه بر این ضروری است ضمن تعیین این نوع خاص از قراردادها، خواه در قالب عقود معین یا عقود غیر معین، ضمانت اجرای مناسبی پیش بینی شود تا عملا طرفین عقد، بدون رعایت تشریفات و مراحل تنظیم قرارداد، نتوانند به خواست خود که انتقال اعضاست برسند. این ضمانت می تواند اموری همچون منع پزشکان و مراکز درمانی از ارائه خدمات پزشکی به متعاملین این دسته از پیمان ها باشد.
مبحث دوم: ماهیت معامله اعضاء بدن انسان به اعتبار موضوع و هدف اقتصادی
ماهیت قراردادها و در شمار آنها، قراردادهای راجع به اعضاء بدن را به اعتبار موضوع و هدف اقتصادی می‌توان به اشکال زیر تقسیم بندی نمود:
۱- عقد معوض و مجانی؛
۲- عقد احتمالی و معین؛
۳- عقد مبنی بر مسامحه و عقد مبنی بر معامله؛
۴- معاوضات و مشارکات؛
تقسیم دوم و سوم و چهارم از فروع تقسیم عقود به معوض و مجانی است.^[۱۱۶] در این قسمت از نوشتار به بحث از معوض یا مجانی بودن معاملات اعضاء بدن انسان و نیز به بررسی مسامحی و معاملی بودن قرارداد مزبور می‌‌پردازیم.
گفتار اول: معوض یا مجانی بودن معاملات
در بیع ، تملیک عین در برابر عوض معلوم انجام می‌گیرد. قانونگذار در تعریف این عقد بر معوض بودن آن تصریح نموده است. بنابراین و به فرض پذیرفتن عقد بیع به عنوان قالب مناسب انتقال معوض اعضاء، وجود عوض و تعیین آن، یکی از ارکان عقد به شمار می رود. این امر بدین معنی است که وجود عوض مقتضای ذات بیع است و به دلیل ماهیت امری چنین موضوعی، با قرارداد خصوصی نمی‌توان این وصف را از آن گرفت. نتیجه اینکه توافق درباره‌ی بی‌عوض بودن این تملیک یا تعهد با مقتضای عقد بیع منافات دارد و ماهیت این عقد را دگرگون می‌سازد. اما در مورد میزان این عوض بنا به اصل آزادی اراده و بر پایه حکم اولی، طرفین آزادی دارند و به اختیار و توافق خود می‌توانند به اندازه متناسب عوضی را تعیین کنند، مگر آنکه بنا به موضوع یا موضوعات دیگری، حکم ثانوی دراین باره مقرر گردد.
از سوی دیگر قابلیت معامله اعضاء بدن به شکل هبه، اعم از معوض یا غیر معوض، می تواند ماهیت این معامله را از حیث معوض یا غیر معوض تغییر دهد. میزان این عوض نیز در شرایط کنونی که قانون خاصی در موضوع انتقال اعضاء وجود ندارد، بر پایه حکم اولی و قواعد عمومی به اختیار و توافق بین طرفین بستگی دارد.
برخی معوض بودن واگذاری اعضاء بدن انسان را مناسب ندانسته و با بیان این مطلب که معوض بودن قرارداد فوق، انگیزه های نوع دوستی را در این باره از بین برده و موجب تجاری شدن چنین قراردادی می‌شود، به مخالفت با اصل این قراردادها پرداخته اند و برای رفع نگرانی از این پیامد و دیگر پیامدهای منفی معوض بودن این دسته از معاملات، گفته‌اند که باید چنین قراردادی غیر معوض و نوع دوستانه باشد و پرداخت هر وجهی به طور مطلق، ممنوع شود^[۱۱۷]. اما از آنجا که این نگرانی تنها به این موضوع اختصاص ندارد و در موضوعات دیگر حقوق پزشکی، مانند دادن خون و فرآورده‌های خونی، شیر، بارداری از طریق جانشینی و… نیز مطرح می‌باشد، باعث می شود که چنین دیدگاهی در آن‌ها نیز اعمال شود و از پرداخت هر وجهی به طور مطلق یا اضافه بر هزینه‌ها و خسارات در آن‌ها نیز منع شود. نتیجه اینکه اقدام به چنین امری، موجب تخصیص اکثر می‌گردد، که پسندیده نیست.
مضافاً اگر چنین قراردادی غیر معوض و نوع دوستانه باشد و پرداخت هر وجهی به طور مطلق یا اضافه بر هزینه‌ها و خسارات به انتقال دهنده، ممنوع شود، چه بسا این منع، مانع در واگذاری اعضاء شود و عملا همانگونه که در بخش های پیشین ذکر شد، موجب افزایش تعداد بیماران و متقاضیان عضو شود.
گفتار دوم: مسامحی یا معاملی بودن معاملات
تقسیم عقود به مسامحی یا معاملی بودن بر مبنای هدف اقتصادی است که طرف‌های قرارداد دنبال می‌کنند، در عقود معوض به طور عمده، طرفین قصد سودجویی و داد و ستد دارند و در پی آنند تا در برابر آنچه از دست می‌دهند، عوضی متعادل یا گرانبهاتر بدست آورند و همچون بازرگانان در این راه باریک بین و سختگیرند. ولی، در پاره‌ای از قراردادها، متعاقدین چنین مادی نمی‌اندیشند و هدف‌های اخلاقی آنان بر سودجویی‌های متعارف غلبه دارد. این گروه از قراردادها را «عقود مسامحی» می‌نامند.^[۱۱۸]
تمیز پیمان‌هایی که بر مبنای تسامح انجام می‌شود، تنها در میان قراردادهای معوض می‌تواند مفید واقع شود. زیرا، در همه پیمان‌های رایگان بنای دو طرف بر سهل‌انگاری در سودجویی است. تسامح در عقود ممکن است مراتب مختلفی داشته باشد. بالاترین مرتبه به عقود مجانی اختصاص دارد که شخص مالی را به دیگری بدهد یا تعهدی در برابر او به گردن بگیرد و انتظار پاداشی هم نداشته باشد. اما مرتبه‌‌ی دیگری از تسامح مطرح هست که شخص، مالی را به دیگری بدهد یا تعهدی در برابر او به گردن بگیرد، اما در مقابل تملیک یا تعهد مزبور، انتظار عوضی برابر یا افزون‌تر از آن را ندارد؛ این قسم به عقود معوض اختصاص دارد.
در موضوع حاضر، همانگونه که قبلا نیز اشاره شد، به نظر می رسد امکان ارزش گذاری اعضاء مطلقا وجود ندارد. این موضوع خصوصا در انتقالات اعضاء از افراد زنده وجود دارد. به نظر نگارنده هر چند دیه مترتب بر اعضاء بدن، می تواند به عنوان قرینه ای برای تعیین عوض در معاملات مورد استفاده باشد، با توجه به تجدید ناپذیر بودن غالب اعضاء بدن و ارتباط مستقیم آن با سلامت و کرامت انسانی این ارزش گذاری نیز واقعی نمی باشد.
بخش سوم:
معامله اعضاء بدن در فقه امامیه
بخش سوم: معامله اعضاء بدن در فقه امامیه
در بخش حاضر، در ابتدا تعریف و معنی مفاهیم حق و مالکیت را از دیدگاه فقهی بیان کرده‌ایم و پس از آن از نظرات و ادله فقها در خصوص نوع رابطه انسان با اعضاء خود سخن گفته‌ایم. دیدگاه طرفداران مالکیت، حق سلطه و حق انتفاع بر اعضاء بدن به همراه ادله موافق و مخالف آن مورد توجه این بخش از پایان‌نامه قرار گرفته است.
در ادامه بحث، به سراغ ادله شرعیه‌ای رفته‌ایم که به گمان برخی از علما می‌تواند موجب حرمت معامله اعضاء بدن شود. ادله قطع اعضاء بدن انسان زنده و مرده در این قسمت از نوشتار بیان شده است و تلاش شده است نظر مختار در جهت توجیه معاملات اعضاء بدن باشد.
فصل اول: بررسی فقهی رابطه انسان و اعضاء بدن
برای ورود به بحث بررسی فقهی معاملات راجع به اعضاء بدن، شناخت نوع رابطه میان انسان و اعضایش از دید شرع و بررسی نحوه توصیف آن از دید فقها ضروری می نماید. شناخت نوع این ارتباط و تببین ادله موافق و مخالف نیز در فصل حاضر مورد توجه و تحقیق، قرار گرفته است.
مبحث اول: شناخت روابط حقوقی
دو نوع رابطه اصلی قابل تصور میان انسان و اعضایش، یعنی وجود علقه مالکیت و یا وجود حق بر اعضاء را در ادامه از دید فقه امامیه را مورد بررسی قرار داده و همانند بخش حقوقی به شناخت نقش آنها در معاملات اعضاء بدن خواهیم پرداخت.
گفتار اول: بررسی مفهوم ملکیت

1. 1. معنای لغوی و اصطلاحی ملکیت

شکل ۵-۲۰ مدار ضرب کننده و فیلتر
برای نشان دادن کارکرد صحیح مدار، چهار سیگنال I₊ ، I_- ، Q₊وQ_- را در سه حالت ۰=θ ، ۰٫۵=θ و ۰٫۵ - =θ به دو مدار ضرب کننده اعمال می کنیم. مطابق شکل ۵-۲۱، در حالت ?=θ ، مقادیر dc در خروجی دو فیلتر برابر هستند و در حالات ۰٫۵=θ و ۰٫۵ - =θ ، مقادیر dc در خروجی دو فیلتر به یک اندازه نسبت به حالت تعادل، کمتر و زیادتر می گردند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۵-۲۱مقادیر dc در خروجی دو فیلتردر سه حالت ۰=θ ، ۰٫۵=θ و ۰٫۵ - =θ
برای بررسی کارکرد مدار ضرب کننده شکل ۵-۲۲ را در نظر می گیریم . با توجه به اینکه ورودی های مدار ضرب کننده، خروجی های دو اسیلاتور با ولتاژ مشترک?.? ولت و دامنه ی ?۴٫? ولت می‏باشند، بنابراین ترانزیستورهای_?M_?-M در ناحیه ی خطی و ترانزیستورهای_?M_?-M در ناحیه یاشباع خواهند بود. روابط زیر، کارکرد مدار را نشان می دهند:

شکل ۵-۲۲ ساختار مدار ضرب کننده
(۲۲-۵)
(۲۳-۵)
(۲۴-۵)
(۲۵-۵)
(۲۶-۵)
(۲۷-۵)
(۲۸-۵)
(۲۹-۵)
حال مطابق شکل ۵-۲۳ ،مقدار dc خروجی فیلترها را به opamp ارائه شده در شکل ۵-۱۲در حالت single-ended اعمال می کنیم. بنابراین در صورت هر گونه اختلاف ولتاژ مثبت ومنفی در خروجی فیلترها،به سرعت خروجی ولتاژ opamp تغییر کرده و از طریق ولتاژهای کنترل و اعمال فیدبک از طریق منابع جریان، خطای فاز را تصحیح خواهد کرد. برای از بین بردن کامل خطا، گین حلقه ی فید بک را بیشتر از ??? در نظرگرفته ایم.

شکل ۵-۲۳ ساختار مربوط به تقویت خطا و اعمال فیدبک
۵-۵خروجی‏‏های مدار پیشنهادی
۵-۵-۱ خروجی های مدار پیشنهادی با در نظر گرفتن Power supply noise
با توجه به ساختار اصلی مدارارائه شده در قسمت ۵-۱-۳،و ساختارهای فیدبک ارائه شده در قسمت ۵-۴، کل مدار پیشنهادی مطابق شکل ۵-۲۴، می باشد.

شکل ۵-۲۴ کل مدار پیشنهادی
در این حالت، کل مدار پیشنهادی شکل ۵-۲۴ را با حضورpower supply noise در نظر می گیریم. نویز اعمال شده به منبع ولتاژ دارای دامنه ی حدودا mv 50می باشد. همچنین فرکانس های نویز های اعمال شده ،ترکیبی از فرکانس های مختلف تا GHz15 می باشند که شامل ۵ هارمونیک اول فرکانس اصلی مدار نیز هستند. منبع ولتاژ نویزی به دست آمده مطابق شکل ۵-۲۵، می باشد.
شکل ۵-۲۵ منبع ولتاژ نویزی اعمال شده به مدار پیشنهادی
برای به دست آوردن خروجی های مدار، mismatch ای به صورت توابع گوسی و با مقدار خطایmv 10 و با سیگمای ? به ترانزیستورهای مدار اعمال شده است. همچنین مقادیر شبکه ی سلفی-خازنی دو اسیلاتور تولید کننده ی سیگنال های I و Q به اندازه ی ۱۰% نسبت به هم دارای mismatch در نظر گرفته می شوند. با توجه به اعمال mismatch های فوق و همچنین با توجه به کل مدار پیشنهادی شکل ۵-۲۴ (شامل هسته ی اصلی و دو ساختار فیدبک)و با در نظر گرفتن Power supply noise،خروجی های مدار مطابق شکل ۵-۲۶ خواهند بود. همان طور که در شکل ۵-۲۶ دیده می شود، سیگنال های I و Q دارای دامنه ی۸۶۰ mv(p-p) و فرکانس مرکزی ۳٫۶۲ GHz می باشند. همچنین میزان خطای اختلاف فاز بین سیگنال های I و Q تا مقدار ۰٫۰۸۳ درجه، کاهش یافته است.
شکل ۵-۲۶ سیگنال های I و Q تولید شده با mismatch موجود در ترانزیستورها و شبکه ی سلفی-خازنی (بادر نظر گرفتن Power supply noise)
درادامه، با توجه به تقارن موجود در هسته ی اصلی مدار پیشنهادی و با توجه به توضیحات داده شده در قسمت ۵-۱-۳، میزان خطی بودن مدار افزایش یافته ودر نتیجه THD سیگنال هایI و Q ، مطابق شکل های ۵-۲۷ و ۵-۲۸، حدودا برابر ۵۵dBمی باشد. این THD به صورت ۱۲۸ نقطه ای و با فرکانس نمونه برداری حدودا ۱۵۴ GHz به دست آمده است.
همچنین، jitterسیگنال های I و Qدر حضور Power supply noise مطابق شکل های ۵-۲۹و ۵-۳۰به دست آمده است که به ترتیب دارای مقادیر متوسط ۴۸۶ fs و ۴۶۲ fsمی باشند.
شکل ۵-۲۷ خروجی THDسیگنال I با mismatch موجود در ترانزیستورها و شبکه ی سلفی-خازنی (با در نظر گرفتن Power supply noise)
شکل ۵-۲۸ خروجی THDسیگنال Q با mismatch موجود در ترانزیستورها و شبکه ی سلفی-خازنی (با در نظر گرفتن Power supply noise)
شکل ۵-۲۹ دیاگرام jitter سیگنال I (با در نظر گرفتن Power supply noise)
شکل ۵-۳۰ دیاگرام jitter سیگنال Q (با در نظر گرفتن Power supply noise)
حال سیگنال های خروجی I و Q تولید شده را از بافرهای شکل ۵-۳۱ عبور می دهیم. به کارگیری این بافرها به پیشنهاد جناب آقای دکتر حدیدی بوده است که توسط ایشان در مقاله ی [۳۹]به تفصیل مورد بحث واقع شده است. با توجه به شکل ۵-۳۱، خاطر نشان می شود که طول و عرض هر دو ترانزیستور بافر باید باهم برابر بوده و مقدار dc خروجی روی Vdd/2 واقع گردد. سیگنال های خروجی I و Q تولید شده بعد از بافر، درشکل ۵-۳۲ نشان داده شده اند.ذکر این نکته ضروری است که در خروجی بافرها، از لودهای خازنی ۱pf ای استفاده شده است. این سیگنال ها دارای دامنه ی۵۶۵ mv(p-p) می باشند که نشان دهنده ی مقدار گین ۰٫۶۶ برای بافر پیشنهادی می باشد. همچنین خطای فاز برابر ۰٫۰۸۲۹ درجه می باشد.

شکل ۵-۳۱ بافرهای پیشنهادی
شکل ۵-۳۲ سیگنال های I و Q تولید شده بعد از بافر (با در نظر گرفتن Power supply noise)
در ادامه ، خروجی هایTHD سیگنال هایIو Qدر شکل های ۵-۳۳و ۵-۳۴ نشان داده شدهاند که دارای مقادیر حدودا ۵۸ dB می باشند. همچنین ، مقدار متوسط jitter سیگنال های I و Q در حضور نویز منبع ولتاژ، بعد از بافر، مطابق شکل های ۵-۳۵ و ۵-۳۶ برابر ۵۱۰ fs و ۵۰۸ fs می باشند.
شکل ۵-۳۳ خروجی THDسیگنال I بعد از بافر (با در نظر گرفتن Power supply noise)
شکل ۵-۴۳ خروجی THDسیگنال Q بعد از بافر (با در نظر گرفتن Power supply noise)
شکل ۵-۳۵ دیاگرام jitter سیگنال I بعد از بافر (با در نظر گرفتن Power supply noise)
شکل ۵-۳۶ دیاگرام jitter سیگنال Qبعد از بافر (با در نظر گرفتن Power supply noise)
۵-۵-۲ محاسبه ی phase noiseو مشخصه ی مربوطه
با توجه به رابطه ۲-۲۰ که در ادامه خواهد آمد ، طبق تحلیل ها safety factor برابر A=? در نظر گرفته شده است. همچنین دامنه ی سیگنال های خروجی.۴۳v?= ، T=??? کلوین ، K=?.?? ، فرکانس مرکزی .۶ GHz ? و با فاصله ی ?MHz می باشند. برای محاسبه ی R_eff نیزبا توجه به L=?nH و Q_tank=?? ، از رابطه زیر استفاده می کنیم :
R_eff = =?.۸ohm (30-5)
و در نتیجه ، نویز فاز برابر خواهد بود با :
L{} = = -30.1? dBc/Hz
همچنین، طبق مشخصه ی به دست آمده در شکل ۵-۳۷، phase noise برابر –???.?? dBc/Hz خواهد بود.
شکل ۵-۳۷ مشخصه ی phase noise
۵-۵-۳ محاسبه ی ضریب شایستگی (FOM)
با توجه به رابطه زیر و مقادیر-???.?L{}=، فرکانس مرکزی.۶۲ GHz ? و با فاصله ی ?MHz و توان مصرفی کل مدار که حدود ۶٫۲mw3می باشد ، ضریب شایستگی کل ساختار ، برابر مقدار–??۰٫۲۴خواهد بود. برای اسیلاتورهای مختلف‏،‏ضریبی که شامل تمام پارامترهای فرکانس مرکزی،نویز فاز و توان مصرفی می‏باشد را در نظر می‏گیرند و هرچه قدر مطلق این مقدار بیشتر باشد کارکرد اسیلاتور بهتر خواهد بود‏.
= -??۰٫۲۴ (۳۱-۵)
فصل ۶ Layout کل مدار و نتایج Extractشده

کاهش ارزیابی شناختی

۱۱

عدم ارزیابی عواقب

۱۲

پاسخ به محرک

۱۳

بداهه بودن

۱۴

منبع: پیرون (۱۹۹۱)
اما تعریفی که در موردش توافق نسبی وجود دارد بر همان تعریف روک مبتنی است : خرید آنی یک رفتار خرید بی‌مقدمه، ناگزیر و از لحاظ لذت‌جویی پیچیده است که در آن سرعت تصمیم‌گیری خرید از هرگونه تفکر، ملاحظات و بررسی سایر گزینه‌ها جلوگیری می‌کند. (نظری و قادری، ۱۳۹۰). به عبارتی دیگر، خرید آنی زمانی رخ می‌دهد که فرد خریدی بدون‌قصد^[۴۱]، بدون‌فکر^[۴۲] و فوری^[۴۳] انجام می‌دهد.
۲-۱-۲-۲-۱- فقدان قصد و برنامه
بدون‌قصد بودن خرید آنی، بدین‌معناست که فرد فعالانه در جستجوی کالای به‌خصوصی نیست و ار قبل برنامه‌ای برای خریدش ندارد و تکلیفی هم برای خرید ندارد (مثلا جستجو برای خرید یک کادو)، بلکه خود محصول برای فرد ارضاکننده است. خرید بدون‌قصد از میل ناگهانی به خرید محصولی معین ناشی می‌شود. این میل و تصمیم به خرید بعد از مشاهده محصول پدیدار می‌شود. خرید بدون‌قصد و برنامه، مدت‌زمان مدیدی است که با خرید آنی مرتبط دانسته‌ شده‌است. در واقع بدون‌قصد بودن خرید آنی ضروری است اما کافی نیست.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

خرید آنی و خرید برنامه‌ریزی نشده
همان‌طور که گفتیم بسیاری از پژوهشگران خرید برنامه‌ریزی‌نشده یا بدون قصد قبلی را با خرید آنی مرتبط کرده‌اند و بدون برنامه بودن خرید را برای آنی دانستن یک خرید، ضروری می‌دانند (روک، ۱۹۸۷؛ روک و فیشر، ۱۹۹۵). در پژوهش‌های اولیه درحوزه خرید آنی (کلوور، ۱۹۵۰)، مفهوم خرید آنی با خرید بدون برنامه‌ریزی مترادف درنظر گرفته می‌شد. در تحقیقات بعدی تلاش‌هایی برای متمایز ساختن این دو مفهوم صورت گرفت. برای نمونه در سال ۱۹۵۱ اپلبام، ایده “واکنش به محرک‌ها” را مطرح کرد. سپس استرن (۱۹۶۲) آن را به شکل پاسخی به محرک‌های درون فروشگاهی، تکمیل کرد. تحقیقات در این حوزه ادامه پیدا کرد تا آن‌که روک در سال ۱۹۸۷ مفهوم خرید آنی را بسط داد.
طبق گفته استرن (۱۹۶۲) خرید برنامه‌ریزی‌نشده، خریدی است که از قبل، برنامه‌ای برایش چیده نشده‌‌است و شامل خرید آنی می‌شود. اما سرعت تصمیم خرید این ‌دو با هم متفاوت است (هاسمن، ۲۰۰۰)، خرید آنی نسبت به خرید برنامه‌ریزی‌نشده در مدت زمان کوتاه‌تری رخ می‌دهد (دولاکیا، ۲۰۰۰). همین‌که فرد در معرض محصول قرار می‌گیرد، تصمیم خرید اتخاذ می‌شود (هاچ و لوونستین، ۱۹۹۱؛ به نقل از داسون و کیم، ۲۰۰۹).
بنا به نظر ورپلنکن و ساتو (۲۰۱۱) خرید می‌تواند بدون برنامه‌ریزی باشد اما “آنی” نباشد، برای نمونه خریدهای تکراری و از روی عادت یا خریدی که ناگهان مسئله‌ای را حل می کند، یا آن دسته خریدها که آنقدر بی اهمیت‌اند که نیازی به تامل و برنامه ندارند، از این جمله‌اند.
ورپلنکن و ساتو همچنین معتقدند خرید می‌تواند “آنی” باشد اما برنامه‌ریزی‌شده و با قصد باشد. جستجو برای خرید یک هدیه مناسب یا استفاده از محیط فروشگاه به عنوان جایگزین لیست خرید، هنگامی که فرد قصد خرید مواد اولیه برای طبخ نوعی غذا را دارد، مثال‌هایی از “خرید آنی برنامه‌ریزی‌شده” هستند.
۲-۱-۲-۲-۲- فقدان تفکر و تامل
خرید آنی بدون‌فکر صورت می‌پذیرد. بدین‌مغنا که برای انجام آن، ارزیابی چندانی به عمل نمی‌آید و کم پیش می‌آید که در طی آن افراد به پیامدها بیاندیشند یا در خرید خود تعمق نمایند. در چنین شرایطی توجه فرد معطوف به برآوردن یک نیاز یا حل یک مسئله نیست بلکه معطوف به کسب رضایتی سریع است که از پاسخ دادن به میل شدید برای خریذ ناشی می‌گردد.
خرید آنی به سادگی و از طریق مدل‌های رایج رفتار و به ویِژه مدل‌های اجتماعی- شناختی قابل تبیین نیست. این مدل‌ها پیشنهاد می‌کنند که رفتار، ذاتا ارادی است و نهایتا در جهت نتایج درک شده فردی یا اجتماعی هدایت می‌شود. هرچند متغیرهای موجود در این‌گونه مدل‌ها ممکن است در خرید آنی، به ایفای نقش بپردازند- از جمله از طریق منافع و هزینه های درک شده (پوری، ۱۹۹۶) و یا تاثیرات هنجاری (روک و فیشر، ۱۹۹۵)- اما مدل‌های شناختی- اجتماعی، وجود درجه‌ای از تعمق^[۴۴] را مدنظر قرار می‌دهند که نوعا در خرید آنی، غایب است. دیگر مدل‌ها مانند مدل‌های دو فرآیندی روابط نگرش- رفتار که بین فرآیندهای آگاهانه و خودکار تمایز قایل می‌شوند (مانند فازیو ۱۹۹۰، پتی و ونگر ۱۹۹۸)، احتمالا برای توصیف خرید آنی مناسب‌ترند (ورپلنکن و ساتو، ۲۰۱۱).
۲-۱-۲-۲-۳- فوری بودن
و در نهایت همانند ویژگی تحریک‌پذیری کلی^[۴۵]، خرید آنی نیز شکل فوری دارد، بدین معنا که فاصله زمانی بین دیدن محصول و خریداری آن محصول بسیار کوتاه است، تصمیم خرید با عجله اتخاذ می‌شود و برای جمع‌ آوری اطلاعات بیشتر، مقایسه فروشگاه‌ها، گرفتن مشورت و غیره به تعویق نمی‌افتد (جونز و همکاران، ۲۰۰۳).
علاوه بر معیارهای سه‌گانه فوق، برخی پژوهشگران مانند بلنگر و همکاران (۱۹۷۸) معتقدند خرید آنی، خریدی است که تصمیم آن در داخل فروشگاه اتخاذ می‌گردد، که بنا به گفته ورپلنکن و ساتو (۲۰۱۱) وقتی خرید آنی، برنامه‌ریزی‌شده باشد، این معیار صادق نخواهد بود. بنا به اعتقاد این دو پژوهشگر:
“زمان یا مکان خرید معیار خوبی برای “آنی” دانستن یک خرید نیست، براساس نوع محصول خریداری شده نیز نمی‌توان خرید آنی را شناسایی کرد، چرا که در این صورت، نقش پررنگ تفاوت‌های فردی و فرهنگی را نادیده گرفته‌ایم، با این وجود می‌پذیریم که برخی محصولات نسبت به سایرین بیشتر در معرض خرید آنی قرار دارند (ورپلنکن وساتو، ۲۰۱۱)".
۲-۱-۲-۳- خرید اجباری
تا اینجای بحث به خرید آنی به چشم یک رفتار نسبتاً بی‌خطر نگریستیم. اما زمانی‌که این نوع از رفتار مصرف‌کننده، شکل اجباری به خود بگیرد، نوع نگاه‌ها به آن تغییر کرده (دیتمار، ۲۰۰۵؛ دیتمار و همکاران، ۲۰۰۷) و پای مباحث آسیب‌شناسی روانی^[۴۶] به وسط کشیده ‌شده و به عنوان یک اختلال روانی مورد بررسی قرار می‌گیرد. خرید اجباری^[۴۷] می‌تواند عواقب شدیدی در پی داشته باشد، از جمله بدهی‌های مالی یا ایجاد اختلال در زندگی خانوادگی و روابط شخصی.
اُگن^[۴۸] و فیبر (۱۹۸۹)، خرید اجباری را این‌گونه تعریف می‌کنند، خریدهایی که در یک دوره زمانی طولانی تکرار می‌شوند و می‌توان آنها را نوعی واکنش به وقایع و احساسات منفی در نظر گرفت. بنابراین انگیزه اولیه این نوع رفتارها کاهش احساسات منفی است.
اگرچه خرید اجباری احتمالا با یکسری پاداش‌های مثبت کوتاه‌مدت همراه است اما نتایج منفی بلندمدتی نیز برای فرد به‌دنبال دارد. زمانی که این نوع رفتار پدید آمد، کنترلش برای فرد دشوار خواهد بود (ورپلنکن و ساتو، ۲۰۱۱).
۲-۱-۲-۴- ﻋﻮاﻣل تاثیرگذار ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻲ
ﺑﺴﻴﺎری از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻣﻮرد ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻲ به‌ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻳﺎ ﺳﻮاﺑﻖ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺗﻮﺟﻪ کردﻩ‌اﻧﺪ. ﻣﺘﻐﻴﺮهاﻳﻲ که ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲ‌ﺷﻮﻧﺪ را می‌ﺗﻮان به دو دسته عوامل فردی (مربوط به مصرف‌کننده) و عوامل خارجی (محرک‌های بازاریابی) تقسیم‌بندی کرد.
غالبا در خرید آنی، محرک‌های خارجی نقش محوری دارد (روک و فیشر، ۱۹۹۵)، از همین‌رو هر چه فرد بیشتر در معرض محرک‌های خارجی معین قرار گیرد، احتمال انجام خرید آنی بیشتر خواهد شد (لایر، ۱۹۸۹). اما این همه ماجرا نیست، علاوه بر این عوامل خارجی، یکسری ویژگی‌های درونی در افراد وجود دارند که در هدایت آنان به انجام خرید انی، دخیل هستند.
۲-۱-۲-۴-۱- عوامل درونی
مبحث عوامل درونی خرید آنی مستقیما روی افراد (مصرف‌کنندگان) متمرکز است و اشاره به ویژگی‌های فردی و محرک‌های درونی^[۴۹]‌ دارد که فرد را به رفتار خرید آنی برمی‌انگیزند. این عوامل هم شامل ویژگی‌های شخصیتی می‌شود که درجه تمایل به خرید آنی فرد را تعیین می‌کنند و هم شامل محرک‌های درونی از قبیل وضعیت عاطفی و شناختی، ارزیابی هنجاری از خرید آنی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (کاسن و لی، ۲۰۰۲) می‌شود (داسون و کیم، ۲۰۰۹).
خریداران آنی به نسبت سایر خریداران، توجه کمتری به پیامد‌های خریدشان نشان می‌دهند (روک، ۱۹۸۷) و ارزیابی کاملی از تصمیم خرید خود به عمل نمی‌آورند (جونز و همکاران، ۲۰۰۳). آنان به پذیرش ایده‌های ناگهانی خرید تمایل دارند (هاک و لوونستین، ۱۹۹۱). برای این‌گونه افراد، رضایت در لحظه خرید، اهمیت بیشتری دارد. آنان گرفتار جذبه سحرآمیز محصولی می‌شوند که آنان را به انجام خرید فرا می‌خواند (روک، ۱۹۸۷).
۲-۱-۲-۴-۱-۱- وضعیت شناختی
وضعیت شناختی اشاره دارد به نحوه درک، تفکر و تفسیر اطلاعات توسط یک فرد است. وقتی در هنگام خرید، بررسی شناختی اندکی صورت می‌گیرد و می‌تواند باعث تمایل به خرید بدون برنامه و بی‌توجهی به پیامدهای آتی شود. مصرف‌کنندگانی که بیشتر تحت‌تأثیر وضعیت عاطفی خود قرار دارند تا وضعیت شناختی، میلی قوی به خرید را تجربه می‌کنند و بیشتر احتمال دارد که به خرید آنی بپردازند (روک، ۱۹۸۷؛ یون و فابر، ۲۰۰۰؛ به نقل از داسون و کیم، ۲۰۰۹).
۲-۱-۲-۴-۱-۱-۱- پردازش محدود اطلاعات ^[۵۰]
غالبا تصمیمات مصرف‌کننده از اصول تصمیم گیری عقلایی تخطی می‌ورزد. در این مدل فرض می‌شود تصمیم‌گیرندگان دسترسی کاملی به اطلاعات داشته و برای رسیدن به گزینه‌ها به همه اطلاعات مربوطه توجه می‌کنند.
اما در حقیقت مصرف‌کنندگان خود را درگیر فرآیندهای تصمیم‌گیری ساده‌ای می‌نمایند و بدلیل وجود مشاهداتی از این دست است که اصطلاحاتی چون عقلآنیت “محدود” یا “تقریبی” (سایمون ۱۹۵۵) و “تصمیم‌گیرنده انطباقی^[۵۱]” (پین و همکاران) مطرح شده و مدل‌های توصیفی در تصمیم‌گیری پدید آمده اند. این قبیل مدل‌ها به نحو قابل توجهی فرآیندهای انتخاب را از لحاظ پردازش اطلاعات و قواعد تصمیم، ساده می‌کنند. مانند مدل لکسیکوگرافیک (کومبس ۱۹۶۴)، قانون حذف جوانب تورسکی (۱۹۷۲) و شاید ساده ترین آنها، مدل هیوریستیک رضایت بخش سایمون (۱۹۵۵). طبق این‌گونه مدل‌ها، گزینه‌ها براساس ترتیبی که برای تصمیم‌گیرنده اتفاق می‌افتند، مورد ملاحظه قرار می‌گیرند. ارزش هر یک از گزینه‌ها تا حد معینی مورد مقایسه قرار می‌گیرد و اولین گزینه ای که معیار مورد نظر را برآورده سازد، برگزیده می‌شود. گزینه های “آنی” ممکن است مبتنی بر فرآیندهای هیوریستیکی و به خصوص ساده‌ترین آنها باشند.. برای نمونه، یک خرید آنی ممکن است صرفا بر این هیوریستیک مبتنی باشد که آیا یک محصول سطح معینی از لذت و شادی را به همراه دارد یا خیر.
اثر مجاورت^[۵۲]
چرا “حوا” میوه ممنوعه بهشت را خورد؟ شاید به این علت که در مجاورت‌اش قرار داشت و از این‌رو شیفته‌اش شد.
قضاوت‌های افراد، قویا از اشیایی که در مجاورت‌شان قرار دارد و بدان توجه می‌کنند، تاثیر می‌پذیرد (تروپ و لیبرمن ۲۰۱۰). چیزهایی که در نزدیکی ما قرار دارند، احتمالا بزرگتر، مهمتر و جذاب تر از اجسام دیگر به نظر می‌رسند. در لحظه وقوع پدیده خرید آنی، افراد از هیجانات کوتاه‌مدت خود بیشتر از دل‌مشغولی‌های عقلآنی بلند‌‌مدت تاثیر می‌پذیرند (آینسلی^[۵۳]، ۱۹۷۵؛ نقل از تروپ و فیشباخ، ۲۰۰۰).

متناسب بودن ابعاد سطحی جذب‌شونده و جاذب از الزامات جذب می‌باشد، در غیر‌این صورت فرایند‌ غیر‌بهینه خواهد بود. به عنوان مثال: برای جذب ذرات در محدوده‌ی ۱۰۰میکرومتر، استفاده از سیال نانو ساختار نامعقول خواهد بود. از جمله‌ی مهمترین جاذب‌های رایج می‌توان به :
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

خاک‌های رس^[۵]،
خاک‌های فعال شده^[۶]،
بوکسیت^[۷]،
آلومین^[۸]،
ذغال استخوان^[۹]،
ذغال‌های رنگ بر^[۱۰]،
ذغال جاذب گاز،
ذغال فعال شده غربال مولکولی^[۱۱]،
غربال‌های مولکولی بایستی سوراخ‌های ۵ انگستروم تا ۵٫۵ انگستروم داشته باشند، به طوری که هیدروکربن‌های پارافینی را عبور دهند و هیدروکربن‌های‌ایزوپارافینی را عبور ندهند.
جاذب‌های سنتزی پلیمری مصنوعی^[۱۲]،
جاذب‌های سیلیکاژل^[۱۳]،
غربال‌های مولکولی^[۱۴]،
سیلیس،
را نام برد. که هر کدام با توجه به نوع ماده‌ی جذب‌شونده و تمهیدات اقتصادی می‌توانند انتخاب شوند.

غلظت
مقدار ماده جذب شده برای واحد جرم جذب کننده تابعی از غلظت ماده حل شده می‌باشد. معمولاً‌این کمیت را به صورت میلی‌گرم ماده‌ی جذب شده به ازای گرم جاذب گزارش می‌کنند. بررسی‌این دو کمیت در دمای ثابت منجر به بدست‌آوردن کمیت‌ایزوترم جذب سطحی می‌شود.‌این‌ایزوترم‌ها توسط افراد مختلفی بررسی‌شده‌است که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به‌ایزوترم‌های فرندلیچ،‌ایزوترم تمکین،‌ایزوترم لانگمیر،‌ایزوترم دوبین-رادوشکویچ،‌ایزوترم توس،‌ایزوترم سیپز،‌ایزوترم بی ای تی اشاره کرد. در ادامه‌ی فصل۱ هر کدام از‌این‌ایزوترم‌ها را بررسی و معادلات حاکم را بیان خواهد شد.

دما
در بسیاری از موارد، افزایش دما باعث کاهش جذب سطحی می‌شود مگر در مواردی که جذب سطحی همراه با واکنش شیمیایی باشد. در‌این صورت دمای واکنش طبق اصل لوشاتلیه طوری تأثیر بر کل واکنش می‌گذارد که کل سیستم به طرف تعادل پیش رود. به عبارت دیگر، با افزایش دما برای جذب هایی که گرماده می باشند، جذب کاهش پیدا می کند و برای فرآیندهایی که گرماگیر هستند، با افزایش دما جذب افزایش پیدا می کند.

نوع ماده جذب شده و جاذب
نوع ماده جذب شده و جاذب در جذب سطحی تأثیر گذار است به طوری که بعضی از مواد جاذب قدرت جذب زیاد نسبت به ماده حل شده به خصوصی از خود نشان می‌دهند، در حالی که نسبت به ماده دیگر قدرت جذب کمتری دارند.

حالت ماده جذب شده و جاذب
حالت ماده جذب شده و جاذب، همراه بودن آن با واکنش شیمیایی، برگشت‌پذیر بودن و یا برگشت‌پذیر نبودن واکنش آن‌ها نیز در جذب سطحی تأثیر گذار است.
ذغال‌های رنگ بر
‌این گونه از مواد، جاذب‌هایی با ظرفیت بالا و قیمت پایین بوده‌ و از جمله کاربرد‌های‌این ماده در رنگبری است. امروزه ذغال‌های رنگ بر به شکل‌های مختلف ساخته می‌شوند :
مخلوط‌کردن مواد گیاهی با مواد معدنی مانند کلرید کلسیم، کربنیزه کردن، و شستشوی مواد معدنی[۱۲].
مخلوط‌کردن مواد آلی مانند خاک اره با مواد متخلخل مثل سنگ آتشفشانی و حرارت دادن و کربنیزه‌کردن تا زمانی که مواد کربنی در سطح مواد متخلخل رسوب نمایند[۱۳].
کربنیزه‌کردن چوب، خاک اره، و مشابه آن و فعال‌سازی با هوای داغ یا بخار، ازلیگنیت و ذغال بیتومینوس به عنوان مواد اولی استفاده می‌شود[۱۳].
استفاده از اسید‌ها برای فعال‌کردن جاذب‌های ارزان [۱۴].
استفاده از التراسونیک برای نشاندن ذرات جاذب بر روی پایه [۱۵].
از‌این مواد برای اهداف زیادی مانند رنگ زدائی محلول‌های شکر، مواد شیمیایی صنعتی، داروها و مایعات خشک شوئی، تصفیه آب، تصفیه روغن‌های گیاهی و حیوانی، و در بازیابی طلا و نقره از محلول‌های سیانور حاصل از شستشوی سنگ معدن، استفاده می‌شود.‌این ماده گرانولی و سخت است و دارای تخلخل زیادی است و از ژل رسوب شده توسط واکنش بین اسید و محلول سیلیکات سدیم بدست می‌آید. مقدار رطوبت آن قبل از استفاده از ۴ تا ۷ درصد متغیر است و معمولا برای خشک‌کردن هوا و گازهای دیگر، در ماسک‌های ضد گاز، و برای تفکیک هیدرو کربن‌ها بکار می‌رود.‌این ماده با تبخیر‌ترکیب جذب شده برای مصرف مجدد آماده می‌شود. وقتی که‌یک جاذب جامد در داخل یک مایع خالص غوطه‌ور می‌شود،‌ایجاد حرارت می‌کند که به نام حرارت خیس شدن معروف است و نشان‌دهنده جذب مایع است. اما غوطه‌ور‌سازی راه مؤثری برای اندازه‌گیری مقدار جذب نیست. تغییر حجم قابل ملاحظه ای برای اندازه‌گیری جذب شده رخ نمی‌دهد و بیرون آوردن و وزن‌کردن آن نیز تفاوت بین مایع جذب شده و مایع که به صورت همراه آمده را به دست نمی‌دهد.‌این مسئله در جذب سطحی گازها وجود ندارد، و تغییر وزن جامد بر اثر جذب قابل اندازه‌گیری است.
کربن فعال
کربن فعال جاذبی است با ظرفیت بالا و قیمت پایین، از جمله کاربرد‌های‌این ماده به رنگبری از فاز مایع است و رنگبری محلول شکر، تصفیه‌ی آب آشامیدنی، تصفیه‌ی پساب و تصفیه‌ی فاز گازی و بازیافت حلال می‌توان اشاره کرد. کربن‌های فعال به سه نوع کربن فعال پودری^[۱۵]، کربن فعال گرانولی^[۱۶]، کربن فعال فیبری^[۱۷] تقسیم بندی می‌شوند.
کربن فعال از پیرولیز مواد گیاهی حاوی کربن تولید می‌شود و تحت عملیات فعالسازی قرار می‌گیرد، پارامترهای مهم برای کربن فعال:
اندازه‌ی منافذ
شکل ذرات
از جمله مزیت‌های کربن فعال، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سطح تماس بالا
ساختار منفذی شکل