• قضاوت در مورد وجود یا عدم وجود ابهام در استدلال

• قضاوت بر تناقضهای موجود در عبارت

• قضاوت در مورد صراحت عبارتها

• قضاوت در مورد کاربرد اصل خاصی در عبارتها

• قضاوت بر اعتبار مشاهده‌ها

• قضاوت در مورد تائید نتایج استقرایی

• قضاوت بر صریح و روشن نمودن مساله

• قضاوت در مورد مفروضات

• قضاوت در مورد کفایت تعریف

• قضاوت در مورد پذیرش عبارتها

انیس همچنین معتقد است تفکر انتقادی قضاوت هدفمند و خود تنظیمی است که مستلزم مهارتهای تفسیر، تحلیل، ارزشیابی و استنتاج می‌باشد.
فاسیون نیز معتقد است که مهارتهای تفکر انتقادی شامل تحلیل، تبیین، تفسیر،‌ ارزشیابی و خودتنظیمی می‌باشد.
ادوارد، دویونو، تفکر انتقادی را جزء مهارتهای تفکر می‌داند. او معتقد است، تفکر انتقادی باید به عنوان جنبه‌ای از تفکر در کنار سایر موارد درسی در مدارس، تدریس شود.
بنزلی یکی از صاحبنظران در زمینه تفکر انتقادی، ۳ عامل را در تفکر انتقادی موثر می‌داند:

• تشخیص و درک سئوال یا ادعا

• • • جمع‌ آوری، مقایسه و بررسی دلیل معتبر برای ادعا

  ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• نتیجه گیری با توجه به کمیت و کیفیت دلیل

گلاسر نیز سه عنصر تفکر انتقادی را که در آموزش تفکر انتقادی باید مورد توجه قرار گیرد را شامل:
- تمایل به ملاحظه منطقی در مورد مسائل و موضوعات
- آگاهی و شناخت به تحقیق منطقی و استدلال
- کاربرد بعضی مهارتها در تفکر انتقادی
مک پک معتقد است که سه عامل در تفکر انتقادی موثر می‌باشد که یک عامل به دانش خاص بر می‌گردد و دو عامل دیگر آمادگی و مرجعیت می‌باشد.
دانش : به نظر مک پک تفکر مجموعه‌ای از قوانین انتزاعی نیست که در موقعیتی به کار برود. تفکر همیشه در مورد موضوع و امری است و دارای هدفی می‌باشد. تفکر وابسته به دانش است. گاه، عدم توانایی در نقادی به علت فقدان مهارتهای ضروری تفکر انتقادی نیست بلکه فقدان تجربه و دانش در مورد آن موضوع می‌باشد.
آمادگی: مک پک معتقد است که افراد کم و بیش آمادگی برای تفکر انتقادی در موقعیتهای خاص را دارند و این آمادگی را به عنوان تردید منطقی یا قضاوت معلق منطقی می‌نامد که به معنای آمادگی برای بررسی و نه تائید آن می‌باشد.
مرجعیت : مرجعیت یکی از پیش نیازهای اساسی و ضروری برای تفکر انتقادی است. اشتغال به تفکر انتقادی در جوامع دمکراتیک و معتقد به طور یکسان گسترش نیافته است.
گرایش انتقادی یک ویژگی مورد قبول نیست و به علت مقابله با آن ممکن است زمینه تفکر انتقادی فراهم نگردد.
لیپمن و همکارانش بر طرح مباحث فلسفی تاکید می‌کنند که کلاس بحث و گفتگو با راهنمایی معلم، ویژگیهای گروه تحقیق را بیاید و باعث رشد مهارتهای اجتماعی و شناختی گردد. لیپمن اعتقاد دارد در گروه تحقیق، افراد با یکدیگر بحث می‌کنند و معلم بحث شاگردان را هدایت می‌کند و تلاش می‌کند دانش‌آموزان با درک سئوال فلسفی، آن را بررسی نمایند وفرضیه‌هایی را بر مبنای آن مطرح کنند. بنابراین مشاهده می‌گردد که لیپمن آموزش تفکر انتقادی را از طریق انجام تحقیق ممکن می‌داند و فقدان توجه به تفکرو تحقیق را عامل شکست دانش‌آموزان در حل مسائل زندگی در آینده در نظر می‌گیرد.
انیس معتقد است که دانش زمینه برای تفکر انتقادی ضروری است. اهمیت دانش زمینه نشان می‌دهد که نمی‌توان از فردی که در یک زمینه آگاه نیست انتظار قضاوت خوب را داشت.
بیر نیز شش مفهوم را ذکر می‌کند که توجه به آنها با بهبود تفکر همراه است.
استدلال، که شامل استنتاج اطلاعات مطابق با قوانین منطق که شامل تعیین سئوال، تحلیل عناصر و تعریف واژه‌های مهم است. روش های شناختی که برای انجام فعالیتها لازم است شامل تحلیل (تشخیص عناصر و واژه‌های مساله یا استدلال) و مقایسه است و مهارتهای معین شده توسط فیلسوفان مانند قضاوت بر اعتبار مدرک، منابع مدرک و مشاهدات می‌باشند.
مهارتهای ویژه در تفکر انتقادی
- تمرکز بر روی سئوالها
- تحلیل استدلالها
- پرسیدن سئوالها و جواب دادن به آنها برای روشن ساختن موضوع
تفکر انتقادی، مهارتهای حل مسایل
«تفکر انتقادی» به معنای تفکر درست در راستای کسب دانش معتبر و مناسب از جهان تعریف می‌شود. تعریف دیگر تفکر انتقادی تفکر معقول و موجه بازتابی، مسئول و ماهرانه است و بر این که چه باید انجام دهیم یا بدان باور داشته باشیم، نتاکید می‌کند.
فردی که به صورت انتقادی می‌اندیشد، می‌تواند پرسشهای درستی را مطرح کند، اطلاعات مناسبی را گرد هم آورد، تدوین خلاقانه و موثری از این اطلاعات صورت دهد، به استدلالی درست از این اطلاعات برسد و در نهایت به نتایج معتبر و قابل اعتمادی در باب جهان دست یابد که این نتایج وی را قادر می‌سازند زندگی موفقی داشته باشد. تفکر انتقادی قادر نیست پردازش اطلاعات را به کفایت صورت دهد تا فرد بداند در مقابل چراغ قرمز توقف نماید و یا اینکه بداند آیا شما تغییر درستی در سوپر مارکتتان صورت داده‌اید یا نه؟ چنین تفکر سطح پایینی، که البته می‌تواند مفید و انتقادی هم باشد، تنها برای زندگی فردی کفایت می‌کند که البته بیشتر افراد بر آن تسلط دارند.
«تفکر انتقادی» تفکری سطح بالاست که فرد را قادر می‌سازد به طور مثال قضاوت درستی درباره نامزدهای سیاسی داشته باشد، در یک دادگاه به عنوان قاضی خدمت کند، نیازهای جامعه را برای نیروگاه‌های هسته‌ای بررسی و نتایج هشدارهای جهانی را ارزیابی نماید. تفکر انتقادی فرد را قادر می‌سازد شهروندی مسئول برای ساختن جامعه باشد و نه این که صرفاً مصرف کننده بی عقلیهای اجتماعی باشد. کودکان ما البته این گونه رشد نمی‌کنند که «تفکر انتقادی» داشته باشند و قابلیت‌های خود را فراتر از تفکر امرار معاشی روزمره پرورش دهند. «تفکر انتقادی» این قابلیت را به آنها می‌آموزد. بیشتر افراد البته در زندگی این نکته را نمی‌آموزند. «تفکر انتقادی» به صورت قابل اعتمادی نمی‌تواند از سوی همسن و سالان این کودکان یا والدین آنها آموزش داده شود. آموزگاران با دانش‌ و آموزش دیده باید اطلاعات و مهارتهای مناسب را در این زمینه آموزش دهند. زیرا در تاریخ آموزش و پرورش کمتر نهادی توانسته است این امیر خطیر را محقق سازد.
تفکر انتقادی نمی‌تواند به عنوان روشی عملی که از سوی افراد عادی درباره جهان روزمره به کار می‌رود، قلمداد شود. این نکته درست است که «تفکر انتادی» از روش های رایج و مشهور پژوهش علمی استفاده می‌کند، اما فراتر از آن می‌رود.
در این منظومه پرسشی مطرح می شود، فرضیه‌ای تدوین می شود، اطلاعات مرتبط جستجو و جمع‌ آوری میشوند فرضیه ای از جهت منطقی به آزمون در می‌آید و نتایجی از پیش فرضهایی به دست می‌آیند. با این همه، معادل قرار دادن تفکر انتقادی با روش علمی درست و موجهی قلمداد نمی‌شود.
همه مهارتهای پژوهش علمی از طریق «تفکر انتقادی» مورد توجه قرار می‌گیرند. بدین جهت «تفکر انتقادی» چیزی بیش از روش علمی به کارگیری شده در زندگی روزمره نیست. چنین نیست که این تفکر شامل آموزه های کاملاً عملی باشد، اما تفکر انتقادی تفکر علمی است.
کتابهای زیادی موجودند که اهداف و روش های تفکر انتقادی را اهداف و روش های علوم به شمار آورده‌اند. یک فرد علم مدار نظیر یک ریاضیدان یا دانشمند آموخته است که انتقادی رفتار می‌کند تا به سطحی از آگاهی علمی برسد. به یقین هر فردی با درجه دانشگاهی آموخته است که چگونه تکنیکهای «تفکر انتقادی» را به خدمت بگیرد.
«تفکر انتقادی» قابلیتی است برای اندیشه در باب تصمیمهایی که زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حساب تفکر انتقادی، پژوهشی، انتقادی هم به شمار می‌آید. متفکران انتقادی مسایل را مورد پژوهش قرار می دهند، پرسشهایی را مطرح می‌کنند و جوابهایی بدان سئوالات می‌دهند که موقعیت مستقر را به چالش می‌کشند. این متفکران همچنین به دنبال اطلاعات جدیدی هستند که می‌تواند وضع را بهتر یا بدتر کند و از مراجعی می‌پرسند که قدرتی مضاعف را در اختیار دارند.
ممکن است جامعه یا فرهنگی عمل‌گرا باشد که تنها به عده اندکی از متفکران انتقادی اجازه فعالیت دهد و به آموزش و فعالیت در زمینه تفکر علمی و انتقادی تشویق نگردد. طبیعی است که بیشتر مردم تابع مرجعیت قانونی‌اند. بیشتر افراد تفکر نمی‌کنند: کنجکاو نیستند و با افرادی که مدعی دانش و بصیرتی خاص هستند به بحث بر نمی‌خیزند از این رو بیشتر مردم به خودشان فکر نمی کنند و به تفکر دیگران در باب خودشان اعتماد می‌کنند.
بیشتر مردم به دنبال تفکر احساسی و امیدگرایانه‌اند و معتقدند، آنچه بدان باور دارند درست است، زیرا آنها به این تفکر امید دارند، باور دارند و تصور می‌کنند درست است. از این رو بیشتر مردم تفکر انتقادی ندارند.
تفکر انتقادی اجزای بسیاری دارد. زندگی در این منظومه می‌تواند به عنوان رشته‌ای از مسایل در نظر گرفته شود که هر فرد باید برای خودش آنها را حل کند. مهارتهای تفکر انتقادی یعنی مهارتهای حل مسئله مبتنی بر دانش معتبر بدین جهت انسانها همیشه و به صورت مداوم در حال پردازش اطلاعات هستند.
تفکر انتقادی فعالیت پردازش این اطلاعات به روشی است که تا آنجا که ممکن است ماهرانه، صحیح و دقیق باشد. این امر به صورتی انجام می‌گیرد که به نتایجی معتبر و درست و منطقی منجر شود و فرد بتواند تصمیمهایی مسئولانه در باب زندگی، رفتار و اعمالی بگیرد که بر دانش کافی مبتنی هستند.

«در اوائل دهه ۱۹۵۰، فلسفه تعلیم وتربیت، از طریق بنیانگذاری «جامعه فلسفه تعلیم وتربیت» در سال ۱۹۴۱، از صورت تخصصی به جامعه علمی راه یافت. این جامعه خود را متعهد به یک حرکت فلسفی عملی کردهبود. علی رغم جامعه جاندیوئی، این جامعه، اعتبار اجتماعی نداشت» (باقری، ۱۳۷۶: ۳۵).
«جامعه» در سال ۱۹۵۱مجله «نظریه تربیتی» را منتشر کرد که بیشترین فضای آن در اختیار فلسفه تعلیم وتربیت قرار گرفت. فلسفه تعلیم وتربیت، چنانکه آغازگران آن یعنی «جامعه جاندیوئی» و اعضای آن نشان دادند، حرکتی نامنظمی بود که تلاش میکرد در بازسازی جامعه آمریکا که عمیقاً درگیر رکود اقتصادی بود، جایگاهی برای آموزش وپرورش بیابد (همان منبع، ۱۳۲).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فلسفه تعلیم وتربیت آمریکا پس از جنگ به وجودآمد که به دلیل آشنا شدن با فرهنگ کشورهای شرکتکننده در جنگ جهانی دوم به پیشرفت چشمگیری دست پیدا کرد. فلسفه تعلیم وتربیت که پس از جنگ با افزایش تقاضا برای آموزش مواجه گردید، نیاز به تربیت معلم را به خوبی احساس کرد. تقاضایی که تا آن زمان نادیده گرفته شده بود، در ایالات متحده با گسترش امکانات تعلیم و تربیت وبا توجه به دوره های فلسفه تربیتی که تحت هدایت دیوئی در دوره بین دو جنگ، به منزله بخش معینی از تربیت معلم ومطالعه علمی تعلیم وتربیت درآمده بود، فراهم شد (همان منبع،۱۱۵).
در سال ۱۹۶۳ آموزش مذهب وانجام مراسم در مدارس غیرقانونی ومخالف نخستین اصلاحیه ایالات متحده اعلام شد که به موجب آن انجام امور مذهبی در مدارس همگانی مجاز شناخته نمیشد (بست، ۱۳۷۶).
مدرسه نمونه یا «مدرسه آزمایشگاه» یعنی مهمترین موسسه آموزشی تاریخ آموزش وپرورش آمریکا در سال ۱۹۸۴ توسط جاندیویی تاسیس شد اما دیویی در سال ۱۹۰۴ استعفا داد وکرسی فلسفه دانشگاه کلمبیا را تا سال ۱۹۳۰ برعهده گرفت (باقری، ۱۳۷۶).
در سال ۱۹۱۸ -۱۹۱۹ در واشنگتندیسی، عدهای از مربیان تعلیم وتربیت انجمن آموزش وپرورش پیشرو را تشکیل دادند که این انجمن اصولی را که عمدتاً بر کودکمحوری استوار بود در دستور کار خود قرار داد (صفوی، ۱۳۶۶).
در سال ۱۹۱۸ویلیام کلیاپاتریک از طریق نظرات دیویی طرح تازه-ای برای روش پروژه پایهریزی کرد که این روش نه تنها مفهومی از یک روش فنی آموزشی است بلکه فلسفهای از تعلیم وتربیت میباشد که به صورت روش درآمده است (همان منبع، ۳۵).
آموزش اجباری در آمریکا در سال ۱۹۲۰ آغاز شد(فرجاد، ۱۳۷۳). در سال۱۹۲۹ اتحادیه سیاسی اقدام مستقل با هدف بسط احساسات آزادیخواهی وتحکیم مبانی تعلیم وتربیت آمریکا برای ایجاد جامعهای نوکرد (ایروانی، ۱۳۸۹).
گسترش فلسفه هربارت در تربیت معلم که در اواخر قرن نوزدهم شکل گرفت که نظرات کاربردی وعلمی او بر تعلیم وتربیت آمریکا تا اوایل قرن بیستم ادامه داشت (نخستین، ۱۳۷۹). خصوصیات اصلی آموزش و پرورش مستعمرات اکثراً اروپایی باقی ماند. ویژگیهای طبقاتی در آن نقش نداشت علاوه بر آن بی عدالتی آموزشی، تسلط دین بر آموزش وپرورش، اصول شدید آموزش وتدریس، حفظ کردن وبازگویی، آموزش ضعیف وبیسوادی توده های مردم، معلمان خوب تربیتنیافته، تسهیلات ووسایل کمک آموزشی ضعیف، ساختمانهای مخروبه ونامناسب، برنامه تحصیلی محدود وفعالیتهای مختلف تعلیم وتربیتی که حاصل زمینه های خاص مذهبی است (نخستین، ۱۳۷۹).
«طی قرن نوزدهم وبیستم، وقایع جدید ومهم زیادی در تصمیمگیریها وتحولات آموزشی در آمریکا وجود داشت است که گاهی جداسازی آن زمینه ها وتوجهات از هم بسیار مشکل میباشد» (نخستین، ۱۳۷۹). از اواخر دهه ۱۹۵۰ آمریکا، توجه ویژه ای به تحلیل ماهیت یا ویژگیهای دانش مبذول داشت. این بررسیها که تحت عنوان «ساختار دانش» شهرت یافته است. این دیدگاه در آمریکا توسط جروم برونر(۱۹۶۰)، فیلیپ فینیکس(۱۹۶۴)، جوزفشواب (۱۹۶۵) مطرح شد. این دیدگاه برای دانش، ساختارهای متفاوت وبه تبع آن، منطقهای متفاوتی قائل شده وبر همین اساس در برنامه درسی به طور اساسی به رویکرد رشتهگرا یا کثرتگرا اشاره دارد (باقری، ۱۳۸۹).
با تغییر وتحول کشور در دهه های اول قرن بیستم، آموزش وپرورش عمومی نیز تغییر یافت. از بین رویدادهای عمدهای که این تغییرات را در مدارس تحت تأثیر قرار داد ظهور فلسفه های متعارض آموزش وپرورش (سنتی، کودکمحور، مهندسیاجتماعی)، پیدایش روانشناسی در کشور وجهتیابیهای اولیهاش به سوی انتظار فزاینده از آموزش وپرورش بدنبال جنگ جهانی ودوره طولانی رکود بود (وایلز، ۱۳۸۲).
در میان کشورهای غربی، آمریکا نخستین کشوری بود که در آستانه قرن بیستم به گونهای منظم وضعیت تازهای از تعلیم وتربیت را که در حال شکلگیری بود، به عنوان نهضت جدیدی از بازسازی مدارس به وجود آورد (صفوی، ۱۳۷۴). دیویی کسی بود که در نظام تعلیم وتربیت آمریکا در آن دوره نقش اساسی داشت. مرکز فلسفه عملگرای او انسان بود که ریشه در طبیعتگرایی وانسانگرایی داشت. فلسفه پراگماتیسم بر این مبنا شکل گرفت که حقیقت نسبی است (صفوی، ۱۳۶۶).
در سال ۲۰۰۰ هدف عمده تعلیم وتربیت نیازهای کودکان به خصوص در نوباوگی واوان کودکی را مخاطب قرار میدهد (وایلز،۱۳۸۲). در مدارس آمریکا دسته بندیهایی از فلسفه آموزشی ونظریه یادگیری به طور مسالمتآمیز همزیستی دارند. این همزیستی که تا اندازهای پدیده بینظیری است به دلیل برخورداری آنها از یک نظام آموزشی باز، غیرمتمرکز، سیاسیشدهای که کسی بر آن بطور مطلق حکمران نیست (وایلز، ۱۳۸۲).
قرن بیست ویکم همواره نشانه های تغییرات زندگی را منعکس میکند و آموزش وپرورش نمیتواند. استثنایی بر این قاعده باشد. بنظر میرسد در دو دهه قبل این تغییرات در آموزش وپرورش در حرکت بیشتر قرار گرفته بود با تداوم اصلاح آموزشی در قرن بیست ویکم شماری از نوآوریها برای پرداختن به مسائل آموزش وپرورش پیشنهاد شده است. فلسفه تعلیم وتربیت این قرن حاکی از آن است که اگر قرار باشد آموزش وپرورش به مقصد آماده سازی دانش آموزان برای زندگی شاد ومولد در قرن بیست ویکم که تنها میتوان از روی حدس وگمان تقاضاهای آنها را پیشگویی کرد، حرکت کند؛ آموزش وپرورش وظایف بسیار سنگینی خواهد داشت. فناوری به صرف خود تنها راه مشکلات آموزشی وپرورشی کشور نیست بلکه یکی از بخشهای ضروری آن است. با مجهز شدن به ابزار فناوری، همراه با نظرات جدید، میتوان به چالشگری این قرن پاسخ داد وزندگی بهتری برای شهروندان به ارمغان آورد (همان منبع، ۸۳) .
در حال حاضر در ایالات متحده اندیشه های دیوئی که در آموزش و پرورش اصل کودک محوری را پایه گذاری کرده بود واقع می گردد، اگر چه به روش او نیز انتقادت زیادی شده است ولی دیوئی توانست در فلسفه آموزش وپرورش انقلابی جدید به وجود آورد واز خود نامی جاویدان در تاریخ آموزش وپرورش جهان باقی بگذارد که طبق فلسفه وروش او آشنایی کودک با محیط زندگی خود از مسائل اصولی ومهم تلقی میشود، بویژه آشنایی او با صنایع وحرفههایی که در محیط زندگی او رواج دارند. بدینطریق دانشآموزان در زمان تحصیل به دفعات مکرر از کارخانه ها ومراکز صنعتی و کشاورزی منطقه خود بازدید به عمل میآورند (فرجاد، ۱۳۷۳).
۴-۲-۲ اهداف آموزش وپرورش:
نظام اجتماعی آمریکا به فرد اهمیت میدهد، زیرا به اصل تفرد توجه دارند. به همین دلیل در نظام آموزش وپرورش آمریکا، انتخاب افراد به عنوان برگزیدگان وتدارک مدارس خاص برای آنان معنا ندارد وبرای عموم افراد چه با استعداد وچه آنها که در مراحل پایینتری از بهرههوشی قرار دارند، امکان پیشرفت وجود دارد، زیرا در جامعه آمریکا هدف اصلی از آموزش وپرورش تربیت فرد اجتماعی است وبراساس آن توکویل^[۲۵] میگوید: «آمریکا در نهایت به برابری افراد با هم بیشتر از آزادی آنها اهمیت میدهد». به عبارت دیگر آمریکا کوشش میکند که برنامههای تربیتی وآموزشی خود را در سطح متعارف وقابل فهم برای توده های وسیع جامعه مطرح واز امتیازات فردی چشم بپوشد (فرجاد، ۱۳۷۳).
که شامل اهداف کلی زیر میباشد:
۱-دستیابی یکسان به آموزش عمومی حتی برای گروه های اقلیت ومعلولیت
۲- تعهد به عقاید دمکراتیزم وآزادیهای فردی وتوجه به تنوع جمعیت
۳- شکوفا نمودن قوای پتانسل هر یک از کودکان تا حد ممکن، تا بعنوان یک شهروند جامعهای آزاد به خدمت بپردازد.
۴- دانشآموزان ایالت متحده در علوم وریاضیات اول شوند.
۵- هر بزرگسال آمریکایی باسواد شود.
۶- کوشش آموزش وپرورش کشور در جهت دستیابی به برنامههای در حال پیشرفت در مهارتها وموقعیتهای حرفهای، کسب دانش ومهارتهای مورد نیاز وآموزش وآمادهسازی دانشآموزان آمریکایی برای قرن ۲۱ قرار گیرد.
۷- هر مدرسه مشارکت ودخالت والدین را در امر پیشرفت، رشداجتماعی، عاطفی، علمی فرزندان خود افزایش دهد (دفتر اطلاع رسانی وسنجش افکار، بی تا).
۴-۲-۳ اهم سیاستهای آموزش وپروش
۱-تقویت تحقیقات کاربردی وتعقیب تحقیقات بین المللی وملی
۲-تعامل با صاحب نظران سیاستگذاران و رهبران آموزش در جهت بهبود سیاستها
۳-تقویت میزان پاسخگویی نظام آموزشی
اصلاح ارزشیابی برنامه درسی وتحلیل اجزای نظام آموزش عمومی برپایه تغییر وتحوّل وضع اجتماعی آموزش معلمان
تقویت تفکر استدلال دانشآموزان وارزیابی مداوم آنان
توسعه دانشکدههایی برای دانش آموزان کم درآمد وارائه تسهیلات برای آنها
۷- بالابردن سطح استانداردها وپیشرفت در زمینه آموزش ویادگیری
۸-تأکید برتربیت-شهروند مناسب که در بازارتجارت جهانی رقابت موفقیتآمیز داشته باشند.
۹-تعهد به عقاید دمکراتیزم وآزادیهای فردی وتوجه به تنوع جمعیت
۱۰-دستیابی یکسان به آموزش عمومی برای گروه های اقلیت ومعلولیت (بنیسی، ۱۳۸۴)
۴-۲-۴ مقاطع آموزشی:
آمریکا دارای ایالتهای بسیاری است که هر ایالتی مجاز است در قلمرو آموزش وپرورش برحسب نیازها وخواستههای مردم خویش عمل نماید. بنابراین مقاطع آموزش نیز در ایالتهای مختلف تا حدی متفاوت است (فرجاد، ۱۳۷۳).
ولی بطور کلی وضعیت تحصیلات ابتدایی ومتوسطه در آمریکا تابع طرح ۴-۸ میباشد بدین ترتیب که مدرسه شامل ۸ کلاس ومدرسه متوسطه فقط ۴ کلاس دارد وقبل از مدارس کودکستان وجود دارد وقبل از کودکستان نیز مدارسی که آنها را پرورشی مینامند (پور مقدّس پور، ۱۳۴۸). پس از تحصیلات متوسطه کالجها (دانشکدهها) ومدارس حرفهای مختلفی وجود دارد که یک آمریکایی میتواند در آنها تحصیلات خود را ادامه دهد. که دوره تحصیلات در کالج ها ۴سال میباشد (فرجاد، ۱۳۷۳).
دوره آموزش ابتدایی در آمریکا هشت سال طول میکشد که عبارت از یک یا دو سال قبل از دبستان که یک سال مخصوص کودکستان وشش یا هفت سال آن ویژه دوره ابتدایی است. بیشتر کودکستانها نیمه وقت هستند وسال اول ابتدایی نیز نیمه وقت است. سن ورود به دبستان شش سالگی است ودوره ابتدایی در ۱۴ سالگی ختم می-شود. هدفهای این دوره شامل: ایجاد مهارت، آشنایی با محیط، ایجاد عادات مطلوب در دانشآموزان، خواندن، نوشتن، حساب کردن، ایجاد عادات مطلوب در دانش آموزان برای ورود به مدرسه متوسطه که معمولاً در سالهای پنج وششم تحصیلات ابتدایی به این مسئله توجه میشود (فرجاد،۱۳۷۳).
این مقطع اجباری بوده وبه صورت رایگان به دانشآموزان ارائه میشود. موضوعات محوری در این دوره شامل: زبان انگلیسی، متون قرائتی، مهارتهای زبانی، آمار، ریاضیات، مطالعاتاجتماعی، تاریخ وعلوم میباشد (دفتر اطلاع رسانی سنجش افکار، بی تا).
آموزش متوسطه در ایالت مطابق با قوانین سیاستها وتدابیر ایالات وحوزه مدارس محلی بر طبق موادبرنامهدرسی که شامل ریاضی، علوم، زبان انگلیسی، علوم اجتماعی میباشد. سیستم آموزشی در متوسطه واحدی است ودانشآموزان وابسته به علاقه خود، به انتخاب واحدهای مختلف میپردازند. معلمان راهنما در این مورد شاگردان را راهنمایی میکنند. از سال دهم دانشآموزان وضع آینده خود را برای ورود به دانشگاه یا فارغ تحصیلی در پایان دوره متوسطه و اشتغال در بازار کار، پیش بینی میکنند (فرجاد،۱۳۷۳).
«به منظور دموکراتیزه کردن آموزش وپرورش در آمریکا، در حال حاضر اقدامات موثری صورت گرفتهاست که بر این اساس همه دانشآموزان به دبیرستانها را پیدا کرده و-براساس علائق واستعدادهای خود تحصیل مینمودند» (فرجاد،۱۳۷۳: ۱۲۸).
بررسی سوال سوم پژوهش
۴-۳ جایگاه ونقش فلسفه تعلیم وتربیت در نظام آموزش وپرورش کشور ژاپن چگونه است ؟
۴-۳-۱فلسفه تعلیم وتربیت و نظام آموزشی ژاپن
پایتخت این کشور توکیو است. زبان این کشور ژاپنی است که از دشوارترین زبانهای دنیا میباشد. در ابتدا حکومت این کشور امپراتوری بود(سرکارانی، ۱۳۸۲). کشور کوچک ژاپن در کناره‌ی اقیانوس آرام طی چند دههی اخیر توانسته است خود را به عنوان یکی از امپراطوران تکنولوژی، صنعت و اقتصاد به جهان معرفی نماید مسلماً منابع نفت وگاز باعث توسعه‌ی این کشور آتشفشانی و زلزله خیز نشده است بلکه توجه به نیروی انسانی ومدیریت آن، راز توسعهی ژاپن بوده است (مشکی باف،۱۳۹۰).
برای پی بردن به فلسفه تعلیم وتربیت ژاپن باید به ریشه های تاریخی، سیر تحول ومحتوای فرهنگ آن اشاره نماییم که مورخین معمولاً ادوار تاریخ جدید سیاسی ژاپن را به دوران قبل از رستاخیز میجی^[۲۶]یعنی دوران توکوگووا^[۲۷](۱۸۶۸-۱۶۰۲ میلادی) ودوران بعد از رستاخیز(سال ۱۸۶۸ میلادی به بعد) تقسیم میکنند (جعفریان، ۱۳۷۳) .

مبحث اول:مبانی نظری پیشگیری زودرس و اجتماع مدار
پیشگیری کنشی مجموعه تدابیر و اقدامات غیر کیفری است که پیش از ارتکاب بزه با مداخله در فرایند فعلیت یافتن جرم و وضعیت پیش جنایی درصدد جلوگیری از بزهکاری است. این پیشگیری از نظر ذاتی «اقدامی پیشینی» است و به دو گونه «پیشگیری موقعیت مدار» و «پیشگیری اجتماعی» تقسیم می شود. پیشگیری اجتماعی با ایجاد تغییرات و اصلاحات در فرد و جامعه به دنبال جلوگیری از جرم به صورت پایدار و همیشگی است. پیشگیری مزبور، در صدد آن است که اعضای جامعه را از طریق آموزش، تربیت، تشویق و تنبیه با قواعد اجتماعی آشنا وهمنوا کند. به دیگر سخن، این پیشگیری کاهش یا از بین بردن علل فردی و یا اجتماعی اثرگذار بر بزه کاری را دنبال می کند.
پیشگیری اجتماعی، یک «پیشگیری کنشی فردمدار» است بدین صورت که با بهره گیری از تدابیر و اقدامات پیشینی در صدد شخصیت سازی و اثرگذاری بر فرایند شکل گیری شخصیت افراد است که خود به دوگونه پیشگیری زودرس یا رشد مدار و اجتماع مدار تقسیم می شود. پیش گیری موقعیت مدار به کار گیری اقدامات و روش هایی که در برگیرنده مدیریت و طراحی محیط، نشانه رفتن شکل ویژه ای از جرم و افزایش خطرات ناشی از اقدام به ارتکاب جرم است، از این اندیشه سرچشمه می گیرد که همه انسان ها حسابگر و منطقی هستند و بدون حسابگری به ارتکاب عملی (از جمله بزه) نمی پردازند از این رو، با بهره گیری از پیشگیری موقعیت مداراز طریق افزایش هزینه های ارتکاب بزه و کاهش سود ناشی از آن می توان از وقوع آن جلوگیری کرد. بنابراین، پیشگیری موقعیت مدار تلاش می کند فرایند گذار از اندیشه به فعل مجرمانه را با بهره گرفتن از روش های غیر کیفری مختل کند و از این طریق نرخ جرم را کاهش می دهد.^[۱۵۴]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

گفتار اول: مفهوم و تعریف پیشگیری زودرس و اجتماع مدار در جرم شناسی
بند اول: تعریف پیشگیری زودرس
پیشگیری اجتماعی رشد مدار که به آن پیشگیری زود هنگام (زودرس) نیز گفته می شود، به دنبال آن است تا با شناسایی عوامل خطر، تقویت عوامل حمایتی و مداخله رشد مدار از پایداری افراد در بزهکاری جلوگیری کند. به بیان دیگر، پیشگیری اجتماعی رشد مداری کوشد با به کارگیری اقدامات مناسب روان شناختی- اجتماعی زود هنگام از تداوم و استقرار رفتارهای مجرمانه در افراد ممانعت کند. این اقدامات باید پیش از بروز و در آستانه اختلاف های احتمالی معمول جلوی عوامل خطری را که کودکان در معرض آن هستند بگیرد. رهیافت پیشگیری اجتماعی رشد مدار بر این اندیشه استوار است که مداخله به هنگام نسبت به کسانی که به دلیل وضعیت های ویژه در معرض ارتکاب جرم هستند، می تواند جلوی بزهکاری و تداوم گرایش های بزهکارانه آنها را بگیرد.
پیش گیری زودرس یا رشد نگر یعنی مداخله روان شناختی– اجتماعی زودرس در فرایند رشد کودکان برای جلوگیری از عوامل خطرسازی که احتمال پذیرش و تقلید رفتار مجرمانۀ پایدار را از سوی آنها در آینده افزایش می دهد . این گونه از پیش گیریها نخست در دهه ۱۹۶۰ میلادی در آمریکای شمالی (ایلات متحده آمریکا و کانادا )تجربه شده و به تازگی به اروپا نیز کشانده شده است.از آنجا که تأکید پیش گیری زودرس بر مهاریا جلوگیری از عوامل خطری است که کودکان را در آستانه خطر کژروی یا بزهکاری قرار می دهند ،آن را می توان جلوهای از پیشگیری دومین به شمار آورد عوامل خطر در این پیشگیری مجموعه ای از شرایط فردی و اجتماعی است که پدیداری ،پیوستگی و پایداری رفتارهای مجرمانۀ آینده را در کودکان و نوجوانان به همراه دارند . برنامه های پیشگیری زودرس بر پایه پژوهشهای استوارند که امکان مهار یا جلوگیری از پیدایش و گسترش این عوامل خطر را به اثبات رسانیده اند . ^[۱۵۵]
بند دوم: شاخص ها و برنامه های پیش گیری زودرس
با در نظر گرفتن اهمیت عوامل خطردر پیشگیری های زودرس می توان گفت که برنامه های این پیشگیری به طور عمده متوجه کسانی است که به دلیل آسیب پذیری درآستانه بزه دیدگی قرار دارند این افراد آسیب پذیر کودکان و نوجوانانی اند که عوامل آسیب زای فردی و اجتماعی فرایند رشد و جتمعه پذیری آنان را در آستانه خطر قرار داده و یامختل ساخته است. بدین ترتیب ،برنامه های پیش گیری زودرس را از دستاوردهای بزه دیده شناسی باید دانست که بر پایه آن،کودکی و نوجوانی یکی از مهم ترین معیارهای آسیب پذیری در جهت بزه دیده شدن شناخته می شود . با توجه به ناکارامدی دیگر گونه های پیشگیری و عمیق بودن برنامه های پیشگیری زودرس یا رشدنگر می توان به کارایی آن در مهار یا کاهش رشد فزاینده این پدیده امیدوار بود . در این برنامه ها نه تنها باید به شناسایی عوامل خطر ساز توجه کرد ،بلکه برای مهار یا کاهش آثار این خطرها وجود عوامل حمایت کننده ای نیز لازم است .
خطر زمینه هایی است که فرایند جامعه پذیری فرد را با دشواری روبرو می سازد . این عوامل ممکن است فردی یا محیطی باشد. مهم ترین عوامل فردی چنین اند : جنس (به ویژه پسر بودن ) ،سن (دوران بلوغ) ،نداشتن ریشه های خانوادگی یا روشن نبودن آن ،خود کنترلی پایین ،گزاف کوشی ،گرایش به خطر پذیری ،فعالیت جنسی و بارداری زودرس و … از عوامل محیطی می توان به کم سوادی یا بیسوادی والدین ،فقر اقتصادی ،بیکاری یا بی ثباتی کاری سرپرست خانواده ،اعتیاد پدر و مادر به مواد مخدر یا الکل ،خشونت های خانگی ،سازش ناپذیری پدر و مادر ، رها کردن خانواده، ناکامی یا ضعف تحصیلی ،دوستان ناباب ،رفت و امد در محیط های نامناسب ،پرسه زدن در خیابانها و..
برای آنکه برنامه های پیشگیری زودرس موفق باشند علاوه بر شناسایی عوامل خطر ساز در گرو وجود شناسایی عوامل حمایت برای کودکان و نوجوانان در آستانه خطر می باشد .مهم ترین عوامل حمایتی می توان به کم جمعیت بودن خانواده ،بهره مندی کودک ازمهرومحبت پدر و مادر ، فعال بودن اعضای خانواده (به وی‍‍ژه پدر) داشتن یک پشتیبان خوب و..^[۱۵۶]
مهم ترین ویژگی هاو برنامه های این پیشگیری را می توان به این موارد اشاره کرد .:
نخست : گرانیگاه پیشگیری زودرس را «آموزش و پرورش » تشکیل می دهد .به همین جهت آن را می توان یک پیشگیری آموزشی – پرورشی نامید .
دوم : تدابیر پیشگیری زودرس در بردارنده برنامه های گسترده ای برای پوشش همه کودکان ،نوجوانان و حتی خانواده و دیگر محیط های پیرامون آنهاست . به دیگر سخن ،این برنامه ها هم فرد و هم محیط را در برمی گیرد.
سوم : پیشگیری زودرس از یک سو نیازمند شناسایی عوامل خطر سازی است که فرایند جامعه پذیری فردرا با دشواری یا خلل روبرو می سازد و از سوی دیگر در گرو شناسایی عواملی است که با حمایت از فرد می تواند در مهار یا کاهش اثر خطر مؤثر باشد.
چهارم : گستردگی برنامه های پیشگیری زودرس به معنای بلندمدت بودن برون داد آنهاست و این بلند مدت بودن معمولاً از حوصله سیاست گذاران و دست اندکاران مربوط بیرون است.
پنجم :برنامه های پیشگیری زودرس در بردارنده هزینه های هنگفتی است که ممکن است از مطلوبیت آن نزد سیاست گذاران بکاهد . این پیشگیری نیازمند تربیت مربیان ؛متخصصان، جرم شناسان ،روان شناسان و متخصصان علوم تربیتی و کادر آموزش دیده ای است که از عهده اجرای آن برآیند . به دیگر سخن پیشگیری زودرس یک رویکرد کلان به پیشگیری از جرم تا سطح فرهنگ جامعه است.^[۱۵۷]
بند سوم : مفهوم و تعریف پیشگیری اجتماع مدار در جرم شناسی
پیشگیری اجتماعی جامعه مداربر یک سری اصول و تدابیر استوار است که با تغییردرفضادرکاهش بزهکاری و در نتیجه کاهش بزه دیدگی نقش دارد. دانشمندان معتقد هستند هر گونه تغییری در شرایط و مقتضیات محیط اجتماعی به وجود بیاید،مستقیماً برروی فرد اثر می گذارد و به جرایم مختلف، شکل می دهد یا آنها را از بین می برد. جرم شناسی واکنش های یک فرد ناسازگار را نتیجه شرایط نابهنجار وی می داند ، بنابراین اگر شرایط محیطی مساعد و سالم باشد رفتار بهنجار است ،در غیر این صورت ،ناسازگاری افراد به هیچ وجه غیر منتظره نمی باشد. برخلاف پیشگیری زودرس یا رشد نگر که تأکیدآن همواره روی فرد و سپس محیط پیرامون است ،پیشگیری محیطی یا اجتماع مدار بر محیط جامعه – به طور کلی و نامحدود به فردیا افراد خاصی – تأکید دارد .اگر پیشگیری زودرس جلوه ای از پیشگیری دومین به شمار می آید ،پیش گیری اجتماع مدار به منزله جنبه دیگر از پیشگیری اجتماعی – برجسته ترین تعبیر از پیشگیری نخستین است که در آن به «بهبود عمومی رفاه عمومی » یا « بهبود شرایط زندگی » اهمیت دارد. ^[۱۵۸]
یکی ازنظریه های که مرتبط با این نوع پیشگیری است می توان به نظریه کنترل مدار اشاره کرد؛ این نظریه به جای توجه به علت همنوایی افراد، بیشتر به دنبال علل ناهمنوایی و انحراف افراد بوده و معتقد است که ناهمنوایی و هنجارشکنی و کجروی افراد، در عدم کنترل اعمال و رفتار افراد جامعه ریشه دارد. این دیدگاه عرصه زندگی را مملو از وسوسه، نیرنگ و فریب دانسته و زمینه و شرایط را برای رفتارهای نابهنجار مستعد می‏داند و مدعی است که همنوایی مردم بدین سبب است که اعمال و رفتار آنها توسط جامعه مهار می‏شود، به طوری که هر قدر میزان این مهار بیشتر باشد و نظارت‏ها‏ی گوناگون، از قبیل رسمی‏ و غیررسمی، بیرونی و درونی، مستقیم و غیر مستقیم وجود داشته باشند و حساسیت مردم و مسئولان افزایش یابد، میزان همنوایی مردم بیشتر خواهد بود و اگر رفتار افراد از سوی جامعه کنترل و مهار نشود، همنوایی اندکی بوجود می‏آید،که در توانمند سازی خانواده درکنترل انحرافات اجتماعی کمک می کند ^[۱۵۹].
بند چهارم : شاخص ها و تدابیر پیشگیری اجتماع مدار
ارتباط میان سیاست جنایی و سیاست های اجتماعی ازرهگذر مسائلی چون آموزش و پرورش ،مسکن ،درآمدها و اشتغال و ..برای حل معمای پیچیده جرم مورد بازبینی و ساماندهی دوباره قرار گرفته است . پیش بینی اجتماع مدار که دستاورد مهم این ارتباط است ؛از اصول زیر پیروی می کند که می تواند مبنا و شاخصی برای این پیشگیری باشد :
-درکنار تفسیرهای فردگرایانه از جرم باید به عوامل اجتماعی ،اقتصادی و سیاسی نیز توجه کرد .
- رویکرد سنتی سرکوبگرایانه در برابر تأثیر کمی که بر میزان بزهکاری دارند ،سرمایه های جامعه را هدر می دهند .
- سیاست جنائی باید با در نظر گرفتن دیگر راهبردهای اجتماعی تنظیم شود.
- برای اجرای واقع گرایانه یک سیاست اجتماعی پیشگیری از جرم باید منابع کافی در اختیار داشت.
باید اذعان داشت که تأثیر برخی مکاتب فکری وابسته به امریکا مانند مکتب شیکاگو و الگوی بوم شناسی جنایی ^[۱۶۰]– در پیشگیری اجتماع مدار آشکار است . تدابیر پیشگیرانه اجتماع مدار در این دیدگاه روشهایی را در بر می گیرد که ایجاد دگرگو نیهایی را در برخی از محله ها یا مناطق همجوار دنبال می کند.
بازتاب اندیشه پیشگیری اجتماع مدار بر پایه پیشگیری محیطی به پیدایش نظریه هایی در جرم شناسی انجامیده است که طرح معماری را در میزان ارتکاب جرم مؤثر می شمارد . در باور این نظری پردازان نبودن فضای دفاع پذیر در معماری ممکن است به گسترش بزهکاری بینجامد . برعکس ،فضاهایی از ساختمانها و محوطه آنها که افزایش حس مالکیت را موجب می شود و ساکنان آن می توانند از آن مراقبت کنند ،کاهش بزهکاری را به همراه دارند .
بدین ترتیب ،می توان گفت که در کنار جنبه آموزشی – پرورشی پیشگیری کنشی رهیافت دیگری وجود دارد که بر پایه جنبه های فنی استوار است . این رهیافت ،پیشگیری کنشی را به سوی یک «سیاست تقویت آماج جرم» کشانده است که در آن بیشتر بر عوامل وضعی (موقعیتی ) در محیط تأکید می شود تا عوامل اجتماعی (جامعه مدارانه)^[۱۶۱]
گفتار دوم: مفهوم و تعریف پیش گیری وضعی – محیطی در جرم شناسی
این پیشگیری دربرگیرنده مجموعه تدابیر و اقدامات غیر کیفری است که از طریق از بین بردن یا کاهش فرصت های مناسب برای وقوع جرم و نامناسب جلوه دادن شرایط و موقعیت پیش جنایی از ارتکاب بزه جلوگیری می کنند.
به دیگر سخن، تدابیر و اقدامات موقعیت مداربا مداخله در اوضاع و احوال پیش از ارتکاب جرم، وقوع بزه را برای بزهکاران احتمالی نامناسب و زیان آور نشان می دهند. پیشگیری موقعیت مدار با تسلط بر محیط و شرایط پیرامون جرم (وضعیت مشرف بر جرم) در صدد آن است از طریق کاهش جذابیت آماج و جاذبه زدایی از آن، فزونی خطر شناسایی، احتمال دستگیری بزهکار و به طور کلی نامناسب جلوه دادن وضعیت پیش جنایی آمار جرایم را مهار کند. از این رو این پیشگیری را فرصت محور، آماج مدار و بزه دیده مدار گویند چراکه با دخالت در فرصت های پیش از بزهکاری، حمایت از آماج ها و بزه دیدگان احتمالی از رخ دادن جرم جلوگیری می کند. پیشگیری موقعیت مدار ایجاد تغییر د راوضاع و احوال ویژه ای را که انسان متعارف ممکن است درآن شرایط مرتکب جرم شود مد نظر قرار می دهد. این تغییر می تواند از طریق دشوار کردن، خطرناک ساختن و بالا بردن هزینه ارتکاب جرم صورت گیرد.
پیشگیری مزبور با به کار گیری اقدامات و روش هایی که در برگیرنده مدیریت و طراحی محیط، نشانه رفتن شکل ویژه ای از جرم و افزایش خطرات ناشی از اقدام به ارتکاب جرم است، از این اندیشه سرچشمه می گیرد که همه انسان ها حسابگر و منطقی هستند و بدون حسابگری به ارتکاب عملی (از جمله بزه) نمی پردازند از این رو، با بهره گیری از پیشگیری موقعیت مدار از طریق افزایش هزینه های ارتکاب بزه و کاهش سود ناشی از آن می توان از وقوع آن جلوگیری کرد. بنابراین، پیشگیری موقعیت مدار تلاش می کند فرایند گذار از اندیشه به فعل مجرمانه را با بهره گرفتن از روش های غیر کیفری مختل کند و از این طریق نرخ جرم را کاهش می دهد. ^[۱۶۲]
یکی از شیوه های پیشگیری از بزهکاری ،پیشگیری وضعی است که با تغییر وضعیت فرد یا شرایط محیط بیرونی مانند زمان و مکان درصدد است از ارتکاب جرم توسط افراد جلوگیری کند. تعریف های مختلفی از پیشگیری وضعی مطرح گردیده است که برخی از آن ها اشاره نموده و با توجه به اهداف و مبانی پیشگیری وضعی کلارک در مقدمه کتاب خود تحت عنوان پیشگیری وضعی از بزهکاری :مطالعات موارد موفق که در سال ۱۹۹۲ منتشر گردید،بیان می دارد:«نظریه پیشگیری وضعی به یک روش خاص اشاره دارد که هدف آن متعالی کردن جامعه و نهاد های آن نیست بلکه به طور ساده بر کاهش دادن فرصت ها و موقعیت های ارتکاب جرم تکیه دارد»
در تعریف دیگر آمده است :«پیشگیری وضعی یا موقعیت مدار با تسلط بر محیط و شرایط پیرامون جرم (وضعیت مشرف بر جرم )در صدد آن است از طریق کاهش جذابیت آماج و جاذبه زدایی از آن وضعیت پیش جنایی ،آمار جرائم را مهار کند. »
پیشگیری وضعی با تعریفی که آمد شامل دو دسته تدابیر و اهداف است: دسته اول تدابیری که به دنبال سلب امکان تحقق فعل مجرمانه یا لااقل دشوار نمودن آن ،مانند سخت کردن دسترسی به آماج ها یا محافظت از بزه دیدگان بالقوه است. که در تعریف اول مورد توجه قرار گرفت . دسته دوم تدابیر و شیوه هایی که با هدف کاستن از جاذبه های مجرمانه و عوامل تحریک کننده موقعیتی در صدد است تا از تصمیم نهایی مجرم و گذار او از اندیشه به به عمل جلوگیری کند. در این زمینه می توان به مثالهایی مانند حجاب و مخفی کردن زیور آلات توسط زنان ،عدم استفاده از درب های شیشه ای برای مغازه ها در ساعت تعطیل خصوصا شب ها و نصب دوربین های مدار بسته و چشم های الکترونیکی و بسیاری تدابیر دیگر که موجب کاهش جذابیت آماج ها یا افزایش خطر جرم می شود. اشاره نمود.^[۱۶۳] پیشگیری وضعی بر این مبنا استوار است که بزهکاری یا بزه دیدگی از جرم رویدادی تصادفی نیست و احتمال دارد شکل گیری آن تابعی از فرصت های موجود است.
بنابراین تنوع و دگرگونی فرصت ها می تواند تبیینی برای توزیع نا منظم این پدیده باشد . گرد آمدن فرصت ها در زمانها و مکان های خاص نیز نوعی توزیع نامناسب خطر ها و نرخهای بزهکاری و بزه دیدگی را به دنبال دارد زمان ها و مکانهایی وجود دارد که فرصت ارتکاب جرم در آنها بیشتر فراهم و بسیار خطر ناکتر از بقیه است.البته بزه دیدگی ارتباط نزدیکی با خصوصیات شخصی ،خانوادگی و شغلی آماج های بزه هستند که خود را هدف سهل الوصول یا مشکلی برای تحقق این پدیده نشان می دهد. برخی از نویسندگان با تأکید بر عنصر «فرصت مجرمانه» معتقدند دقیقأ همان متغیر هایی که فرصت های برخورداری از مزایای زندگی را افزایش می دهد فرصت های وقوع خشونت و تعدی را نیز افزایش می دهد .برای نمونه می توان دید که استفاده از خودرو برای یک شهروند و هم برای یک مجرم ،مجال برخورداری از سرعت عمل و تحرک بیشتر را فراهم می آورد و آماج های آسیب پذیر را نیز برای انجام سرقت خودرو تدارک می بیند . فعالیت هایی مانند حضور زنان در کلاس درس در دانشگاهها ،مشارکت زنان در عرصه کار ،شهرنشینی ،سکونت در حومه شهر ،استفاده ازابزارهای جدید الکترونیک،به همان شکل که زمینه فراراز محدودیت های خانه نشینی را فراهم می سازد خطر بزه دیدگی را افزایش می دهد.^[۱۶۴]
از آنجا که بخش عمده ای از تدابیر پیشگیری وضعی در طول فرایند وقوع بزه ناظر به مرحله پس از تصمیم مجرمانه و قبل از تحقق جرم است ،مرحله گذار از اندیشه به عمل و علل بیرونی و وضعی آن و تأثیر پذیری شخصیت مجرم از ان در این گذر مورد توجه خاص می باشد . هدف از به کار گیری شیوه های پیشگیری وضعی این است که از این گذار جلوگیری کند. پیشگیری وضعی به طور ساده بر کاهش فرصت ها و موقعیت های ارتکاب جرم تکیه دارد . این شیوه به جای پرداختن به انگیزه و نیات درونی افراد که تغییر آن ها دشوار و ارزیابی اقدامات انجام شده به مراتب دشوارتر است،بیشتر به بستن راه های دستیابی مرتکب به موضوع جرم و بزه دیده یا به افزایش زحمت و خطر برای مرتکب می پردازدتا راه حل برای پیشگیری از جرم را ارائه نماید البته پرداختن به انگیزه ها و قصد مجرمانه افراد نیز در جهت جلوگیری گذار از اندیش به عمل مجرمانه افراد مورد استفاده مکرر ،توسط طرفداران این رویکرد واقع می شود.
مهم ترین هدف پیشگیری وضعی که بیشترین روش ها و راهکارها را به خود اختصاص داده عبارت از دشوار نمودن وقوع جرم علی رغم وجود قصد و انگیزه مجرمانه است. راهبردهایی که به تغییر وضعیت ،فرصت و موقعیت اشاره دارد مانند کنترل ورودی ها و خروجی ها ،ایجاد فضای قابل دفاع ،جمع آوری ابزار و لوازم جرم مانند اسلحه و غیره ،از مواردی است که با هدف ناتوان کردن فاعل از محقق ساختن نیت مجرمانه خود اعمال می شود. ^[۱۶۵]
مبحث دوم: پیشگیری اجتماعی و وضعی از جرائم و انحرافات سایبری
انسان امروزی در دنیای جدیدی به نام فضای سایبر قرار دارد که ویژگی های آن از دنیای فیزیکی متمایز است. این فضا با دارا بودن توانمندی هایی برای پیشرفت بهینه امور مرهون پیشرفت های فناوری اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی بوده و بشر را از بکارگیری بدون تبعیض و فراگیر آن در تمام عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی، بهداشت و درمان و حتی نظامی ناگزیر کرده است. انعطاف پذیری و سادگی بی نظیر در امر کاربری، موانعی مانند محدوده سنی و میزان دانش و مهارت را از میان برداشته است؛ اما این وضعیت دغدغه هایی را هم بر می انگیزد، زیرا امکان انواع سوء استفاده ها به طور غیر قابل باوری افزایش می یابد. از این رو باید برای بهره برداری صحیح و سودمند از امکانات، هنجارهایی را وضع و با ناهنجاری ها مقابله کرد.
با این حال، از آنجا که این هنجارها بر مبنای ویژگی های منحصر به فرد فضای سایبر تنظیم می شوند و برای آنها در دنیای فیزیکی مشابهی وجود ندارد؛ چنانچه کاربران- که همانند کودکی نوپا در این دریای بی کران رها هستند- مورد اطلاع رسانی کافی و صحیح قرار نگیرند،هر گونه مقابله با هنجارشکنی های سایبری با ایرادات جدی حقوقی مواجه خواهد شد.^[۱۶۶]
گفتار اول: علل توجه به پیشگیری از جرایم سایبری
با توجه به وضعیت خاص حاکم بر فضای سایبر، ضرورت هنجار گزینی درباره بیشتر احساس می شود، زیرا اول اینکه میان این فضا و دنیای فیزیکی هیچ شباهتی وجود ندارد و چنانچه فرض بر این است که کاربران می توانند امور سایبری را با دنیای فیزیکی مقایسه کنند و هنجارهای حاکم بر آن را در اینجا نیز اجرا کنند؛ اشتباه است. برای مثال این فضا همانند دنیای فیزیکی در مکان و زمان محصور نیست و همه چیز در آن ماهیت جهانی دارد. حال چگونه می توان هنجارهای حاکم بر یک محدوده زمانی و مکانی مشخص را در دنیای بی کران سایبری لازم الاجرا دانست؟
دوم اینکه، بر خلاف امور دنیای فیزیکی- که معمولاً می توان بر اساس شخصیت افراد، سن، جنسیت، موقعیت اجتماعی، میزان سواد و بسیاری از مؤلفه های دیگر، مخاطبان آنها را شناسایی کرد- در فضای سایبر به دلیل وجود برخی ویز|گی های منحصر به فرد، به ویژه سادگی و تنوع جذاب کارکردهای انعطاف پذیر رایانه ای و همچنین امکان ناشناس ماندن^[۱۶۷] یا اتخاذ انواع هویت های دیگر، هر کس می تواند به هر امری مبادرت ورزد. لذا باید به همان گستردگی اقدام به وضع هنجارهای خاص کند.
به علاوه کدام ابزار یا پدیده نوظهور را در دوران تاریخ بشریت می توان یافت که به این گستردگی بتوانند تمام حوزه های خرد و کلان را تحت الشعاع خود قرار دهد، تا حدی که هیچ واهمه و ابایی در بکارگیری پسوند الکترونیکی(پیشوند-E ) وجود نداشته باشدو هر آنچه با عنوان تجارت و داد و ستد الکترونیکی^[۱۶۸]، پول و بانکداری الکترونیکی،^[۱۶۹] آموزش الکترونیکی^[۱۷۰]، نشر الکترونیکی^[۱۷۱]، انواع ارتباطات الکترونیکی، دادرسی الکترونیکی^[۱۷۲] و حتی حکمرانی یا دولت الکترونیکی^[۱۷۳] به کار می رود، همگی در فضای سایبر ریشه دارد. با اینکه تمام این موارد از کارکردهای رایانه ای تقریباً مشابهی استفاده می کنند، اما هنجارهای متفاوتی بر آنها حاکم است.
به این ترتیب، مسئله هنجارمند سازی فضای سایبر به یک معادله چند مجهولی شبیه است. در این فضا، همه موارد به هم مرتبط و برهم تأثیر گذارند، آن هم نه در یک گستره محدود و مشخص، بلکه در یک دنیای بیکران- که در حقیقت هیچ حد ومرزی برای آن قابل تصور نیست. با وجود این، نمی توان این فضا را به حال خود رها کرد. چرا که در این صورت نه فقط این فناوری در خدمت رشد و تعالی جامعه نخواهد بود؛ بلکه فروپاشی بنیان های آن را تسریع و تسهیل خواهد کرد و به تدریج یک جامعه سایبری ناهنجار که هرج و مرج در آن رواج دارد؛ جایگزین جامعه هنجارمند فیزیکی خواهد شد. با این تفاوت که اصلاح و هنجارپذیر سازی آن اگر غیر ممکن نباشد، بسیار دشوار خواهد بود.
از این رو باید برای رفع این معضل- که تمام ارکان جامعه را به دلیل وابستگی مفرط به فضای سایبر به طور جدی تهدید می کند- راه حلی اساسی یافت. در ابتدا باید به وضع هنجارهای سایبری پرداخت تا کاربران بتوانند سره را از ناسره تمیز دهند. البته فرض بر عدم آگاهی کاربران از وجود و محتوای این هنجارهاست و باید اقدامات لازم را برای اطلاع رسانی و رشد آگاهی آنها انجام داد.
در مرحله دوم بر حسن اجرای هنجارهای موضوعه سایبری نظارت می شود؛ زیرا با فرض آگاهی مخاطبان از آنها، مقابله با هر گونه ناهنجاری توجیهی خواهد داشت. بروز یک واکنش مؤثر، متناسب و بازدارنده^[۱۷۴]، نه فقط از ارتکاب ناهنجارهای بعدی کاربر هنجارشکن جلوگیری می کند؛ بلکه به دیگر کاربران- که به طور بالقوه آماده ارتکاب چنین ناهنجاری هایی هستند- هشدار می دهد و در صورت وجود سایر شرایط، آنها را نیز از این کار باز می دارد. ^[۱۷۵]
مجموع این اقدامات یک فرایند را تشکیل می دهد .در اینحا می توان از الگوهای مشابه سازنده اقتباس کرد. فرایند علم پزشکی یکی از رایج ترین و ملموس ترین این الگوهاست. در علم پزشکی اصل بر این است که ابتدا با اجرای دستورالعمل های از بروز بیماری جلوگیری می شود که در اصطلاح به آن پیشگیری می گویند؛ اما چنانچه افراد به هر دلیلی بیمار شوند، درمان در دستور کار قرار می گیرد.
این الگو درباره رفتارهای ناهنجار نیز قابل اجراست. قانون گذار از میان رفتارهای ناهنجار، جرایم رامتمایز و برای آنها ضمانت اجراهای ویژه اعمال می کند که ماهیت کیفری داشته و مجازات نامیده می شود. برای پیشگیری از وقوع جرم، به علم جرم شناسی نیاز است. حدود یک و نیم قرن پیش برخی از دانشمندان حقوق کیفری با مطالعه علل و عوامل گوناگون پدیدآورنده جرائم سعی در ارائه راهکارهای پیگیرانه داشتند.این حوزه در سه دهه اخیر، با پیشرفت های چشمگیر، توجه صاحب نظران و سیاست گذاران را به خود جلب کرده تا حدی که کمتر مرجع یا نهاد مطالعاتی یا سیاست گذاری حقوق کیفری را می توان یافت که مطالعات جرم شناختی نپردازد.
هم اکنون اهمیت تدابیر پیشگیرانه بر همگان محرز شده است، زیرا علاوه بر اینکه از بروز ناهنجاری ها وآسیب های گوناگون جلوگیری می کند؛ انواع هزینه های مربوط به اعمال هر گونه ضمانت اجراهای کیفری را در تمام مراحل رسیدگی تا مجازات حداقل می رساند.
از آغاز فراگیری رایانه ها و به تبع آن پیدایش فضای سایبر مسائل مربوط به مقابله کیفری با برخی ناهنجاری ها و جرائم رایانه ای و سایبری مطرح بود و اکنون نیز بسیاری از کشورهای جهان، قوانین کیفری مورد نیاز و همچنین اسناد بین المللی و منطقه ای گوناگونی را تصویب کرده اند که از جمله مهم ترین آنها می توان به کنوانسیون اروپایی جرایم سایبر – که ماهیت بین المللی هم دارد- اشاره کرد. کشورهای غیر اروپایی هم می توانند به این کنوانسیون بپیوندند. در کشور مانیز به جز تعدادی قوانین پراکنده یک لایحه با عنوان لایحه جرایم رایانه ای – که با رعایت اصول و ضوابط خاص این فضا تدوین شده- در مجلس شورای اسلامی مراحل تصویب نهایی را گذراند.^[۱۷۶]

در این حالت فوق اداره اجرا ضمن ادامه عملیات اجرایی اطلاعیه‌ای حاوی صدور اجرائیه و اینکه عملیات اجرا در چه مرحله‌ای است به محل اقامت مدیون متوفی الصاق می کند و چنانچه ابلاغ اجرائیه به مدیون از طریق انتشار آگهی در روزنامه به عمل آمده باشد اطلاعیه موصوف یک نوبت در یکی از جراید کثیرالانتشار محل یا نزدیک‌تر به محل، آگهی می‌شود تا چنانچه وراث بخواهند از حق استرداد منتقل‌شده به خود (موضوع ماده ۱۱۸ آ.ا.م.ا.ر) استفاده نمایند، اقدام کنند.
در این مورد جهت تنظیم صورت‌مجلس مزایده یا تنظیم سند انتقال و همچنین ثبت ملک در دفتر املاک به‌نام خریدار یا بستانکار نیازی به ارائه گواهی حصر وراثت نخواهد بود. اما اگر مال در مزایده به فروش برسد، پرداخت مازاد به وراث موکول به ارائه گواهی حصر وراثت و گواهی دارایی می‌باشد. (ماده ۱۲۰ آ.ا.م.ا.ر )^[۱۵۷]
در هر صورت، با فوت مدیون در خلال عملیات اجرایی، ادامه عملیات، مستلزم معرفی ورثه از طرف متعهدٌله می‌باشد. در صورت ناتوانی متعهدٌله از معرفی ورثه، اجرای ثبت تکلیفی نخواهد داشت. (تبصره ماده ۱۲۰ آ.ا.م.ا.ر و بند ۲۲۹ م.ب.ث)^[۱۵۸]
۷-انتقال قهری حق استرداد به وراث
به‌موجب ماده ۱۱۸ آ.ا.م.ا.ر انتقال قهری حق استرداد به وراث، سبب تجزیه مورد‌معامله نمی‌شود و بعض وراث نمی‌توانند نسبت به سهم‌الارث خود درخواست استفاده از حق استرداد نموده و بعض دیگر درخواست ادامه عملیات اجرایی نمایند. چون اعمال حق استرداد از سوی بعض از وراث سبب تبعیض ناروا به زیان متعهدٌله می‌باشد فقط در صورتی قابل اجراست که یا همه وراث در این مورد توافق کرده و قبل از صدور اجرائیه یا قبل از ختم عملیات اجرایی کلیه بدهی و خسارت قانونی و حقوق دولتی (در صورت صدور اجرائیه) را پرداخت نمایند و یا چنانچه احد از وراث بخواهد از حق استرداد مذکور استفاده نماید، باید نسبت به پرداخت کلیه بدهی و خسارت قانونی و حقوق اجرایی (در صورت صدور اجرائیه) اقدام که در این صورت مال مورد معامله در وثیقه وارث مذکور قرار می‌گیرد و هرگاه هریک از وراث نسبت به سهم‌الارث، بدهی خود را به وارث یاد‌شده بپردازد، به همان نسبت از مورد وثیقه به نفع او آزاد می‌شود^[۱۵۹].
۱ ـ در صورتی که پرداخت دین از ناحیه یکی از وراث، قبل از صدور اجرائیه باشد، پرداخت‌کننده به عنوان قائم مقام طلبکار می‌تواند با رعایت مقررات، علیه سایر وراث به نسبت سهم الارث آنها اقدام به صدور اجرائیه نماید. (ماده ۷ آ.ا.م.ا.ر)
۲ ـ هرگاه پرداخت بدهی سند از طرف یکی از وارث بعد از صدور اجرائیه باشد، اجرا مکلف است بلافاصله مراتب را به‌وسیله اخطار به سایر وراث اعلام کند و تذکر دهد که هریک از وراث حق دارند که به نسبت سهم‌الارث خود بدهی و خسارت و حقوق اجرایی را پرداخته، سهم خود را آزاد نماید. در غیر این‌صورت، عملیات اجرایی وفق مقررات علیه آنها ادامه می‌یابد.
۸- بازداشت مازاد مورد وثیقه و طرز استیفای حقوق بازداشت‌کننده مازاد
طبق ماده ۶۵ آ.ا.م.ا.ر مازاد احتمالی مال مورد وثیقه قابل بازداشت است و مأخذ محاسبه مازاد احتمالی، جمع ارقام زیر می‌باشد؛
۱) اصل طلب و خسارت تأخیر تأدیه^[۱۶۰] با رعایت ماده ۳۴ اصلاحی ق.ث .
۲) حق حراج (مزایده).
۳) حق‌الاجرا^[۱۶۱].
۴)حق الوکاله اگر جزو قرارداد مذکور در سند باشد.
۵) حق بیمه و سایر هزینه‌ها که بستانکار با وثیقه پرداخته و برابر مقررات آیین‌نامه اجرا حق وصول آن را از مدیون دارد.
به مجرد وصول، دستور بازداشت مازاد مورد وثیقه از طرف اجرای ثبت یا سایر مراجع قانونی، باید مراتب در دفتر بازداشتی ثبت شود. بازداشت به مجرد ابلاغ به مدیون یا ثبت مفاد آن در دفتر بازداشتی تحقق می‌یابد و هرگاه معامله‌ای که مازاد آن بازداشت‌شده، فسخ شود، بازداشت مازاد، خود‌به‌خود، به اصل تبدیل می‌شود. مفاد بازداشت باید بلافاصله به دفتر تنظیم‌کننده سند ابلاغ و دفتر مزبور مکلف است مفاد آن را در ملاحظات ثبت معامله قید کرده و اگر سند معامله به صدور اجرائیه منتهی شده باشد، مراتب را به اجرای مربوط اعلام دارد. (ماده ۱۱۴ آ.ا.م.ا.ر )
طرز استیفای حقوق بازداشت‌کننده مازاد به‌شرح زیر است:
در معاملات غیر‌منقول مذکور در ماده ۳۴ اصلاحی ق.ث ؛ هر یک از بازداشت‌کنندگان مازاد می‌تواند با بهره گرفتن از ماده ۱۴۶ آ.ا.م.ا.ر با پرداخت مطالبات سند وثیقه‌ای و حقوق اجرایی، عملیات اجرایی را تا وصول مجموع دو طلب به نفع خود پیگیری نماید. در صورت پرداخت بدهی از طرف هر یک از بازداشت‌کنندگان مازاد، بازداشت‌کننده پرداخت‌کننده دین در وصول طلب مقدم بر سایر بازداشت‌کنندگان قرار می‌گیرد. در صورتی که هیچ‌یک از بازداشت‌کنندگان مازاد قصد استفاده از ماده ۱۴۶ مذکور را
نداشته باشند در این‌صورت عملیات اجرایی ادامه یافته و چنانچه مازادی وجود داشته باشد، مازاد بین بازداشت‌کنندگان به ترتیب تاریخ بازداشت تقسیم می‌شود.
نکته:
با توجه به اینکه با پرداخت بدهی سند وثیقه‌ای توسط هر یک از بازداشت‌کنندگان مازاد، سند فسخ و مورد معامله آزاد می‌گردد، نکات زیر باید قبل از پرداخت بدهی مورد توجه قرار گیرد:
۱ ـ اینکه مورد معامله تکافوی مجموع دو طلب و هزینه‌های قانونی را می کند.
۲ ـ مورد معامله جزء مستثنیات دین نمی‌باشد.
۳ ـ منافع مورد معامله (حق سکنی) به بستانکار سند منتقل نگردیده باشد. چون در‌این‌صورت طبق بند ۶ ماده ۱۴۶ آ.ا.م.ا.ر باید حق بستانکار اول تا پایان مدت سند رعایت گردد.
پرداخت بدهی سند بدون توجه به نکات فوق از طرف هر یک از بستانکاران ممکن است به ضرر وی تمام شود.
گفتار دوم : نحوه و رویه اجرا در اسناد ذمه ای
بند اول : تعاریف
در کتاب ترمینولوژی حقوق دکتر جعفری لنگرودی سند ذمه‌ای چنین تعریف شده است؛ «سندی است حاکی از تعهد مدیون به پرداخت وجه نقد یا پرداخت جنس (که کلی آن جنس بر عهده اوست) مانند سند تعهد پرداخت چند خروار گندم. بیشتر در معنی اول به‌کار می‌رود»^[۱۶۲].
اما در اصطلاح ثبتی، سند ذمه‌ای در مقابل اسناد وثیقه‌ای موضوع مواد ۳۳ و ۳۴ ق.ث. قرار می‌گیرد. در بند ”ب“ ماده یک آ.ا.م.ا.ر مصوب ۱۳۸۷سند ذمه بدین‌شرح تعریف شده است؛ «سند حاکی از تعهد مدیون به پرداخت وجه نقد یا پرداخت جنس یا تعهد به فعل معین که در اصطلاحات ثبتی در معنی مقابل اسناد مربوط به معاملات با‌حق‌استرداد به‌کار می‌رود». باتوجه به تعریف فوق دو دسته اسناد وجود دارد که به ترتیب مقرر برای اجرای اسناد ذمه‌ای اجرا می‌شود^[۱۶۳].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

الف: کلیه اسناد تنظیمی در دفاتر اسنادرسمی و دفاتر رسمی ازدواج و طلاق که در بر‌دارنده تعهد منجز بوده و مالی نیز به عنوان وثیقه نزد بستانکار یا متعهدٌ‌له قرار داده نشده است. مانند مهریه مندرج در اسناد ازدواج، تعهد تخلیه ملک و غیره…
ب: کلیه اسنادی که به‌موجب قوانین خاص در حکم اسناد لازم الاجرا می‌باشند. مانند چک، قراردادهای بانکی موضوع ماده ۱۵ قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب ۱۳۶۲ و غیره…
بند دوم : ترتیب اجرا در اسناد ذمه ای
پس از ابلاغ اجرائیه، مرحله دیگری از عملیات اجرائی آغاز می شود. در این مرحله است که مفاد اجرائیه اجرا می شود و بستانکار (متعهدله) به حق خویش می رسد.
طلب موضوع اجرائیه یا دارای وثیقه است یا نه اگر دارای وثیقه نباشد برابر ماده ۲۱ آ.ا.م.ا.ر مفاد اسناد رسمی، متعهد باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اجراییه مفاد آن را اجراء نماید یا ترتیبی برای پرداخت دین خود بدهد یا مالی معرفی کند که با فروش آن اجراء سند میسر شود و اگر خود را قادر به اجرای مفاد اجرائیه نداند باید ظرف همان مدت صورت جامع دارائی خود را به مسئول اجراء بدهد و اگر مالی نداشته باشد صریحاً اعلام کند.
بدهکاری که در مدت مذکور قادر به پرداخت دین نبوده مکلف است که هروقت قادر به پرداخت تمام یا قسمتی از بدهی خود گردید آن را پرداخت نماید. طلبکار هم هر وقت مالی از مدیون به دست آید می تواند به تعقیب اجراییه و گرفتن طلب خود اقدام کند.^[۱۶۴]
آقای غلامرضا شهری در کتاب حقوق ثبت اسناد و املاک در بند ۱۵۱ علاوه بر مطالب فوق الذکر توضیح می دهند:
الف :بدهکاری که در مدت مذکور قادر به پرداخت دین نبوده مکلف است که هر وقت قادر بر پرداخت نماید. طلبکار هم هروقت مالی از مدیون به دست آید می تواند به تعقیب اجراییه و گرفتن طلب خود اقدام کند.
ب:متعهد میتواند به جای مال، مطالبات خود را معرفی نماید مشروط بر اینکه متعهدله آن را قبول کند و در این صورت فرقی بین طلب حال و مؤجل نیست^[۱۶۵].
ج:شخص ثالث هم می تواند برای اجراء اجرائیه مالی از خود معرفی کند و در این صورت پس از بازداشت آن از طرف اجراء معرفی کننده (صاحب مال) حق انصراف ندارد و باید اجرائیه از آن محل اجراء شود. مدیون هم می توان مال شخص ثالث را برای اجراء اجرائیه معرفی کند به شرط آنکه از او وکالتنامه رسمی که صریحاً دلالت بر این امر نماید داشته باشد.
د:بستانکار (متعهدله) هم می تواند تقاضای بازداشت اموال دیگر بدهکار (متعهد) را بنماید و معرفی مال از طرف بدهکار یا شخص ثالث مانع از این حق طلبکار نخواهد بود مشروط بر آنکه فروش مالی که طلبکار معرفی کرده است اسانتر باشد. استفاده از این حق برای بستانکار فقط یک نوبت و آن هم تا قبل از انتشار آگهی مزایده ممکن است و پذیرفته خواهد شد. در صورتی که بستانکار با شرایط ذکر شده مال دیگری از مدیون معرفی و درخواست بازداشت آن را نماید. اجراء ثبت تقاضای او را پذیرفته و معادل آن از اموالی که قبلاً به معرفی مدیون یا شخص ثالث بازداشت گردیده است رفع بازداشت می نماید. اگر مالی که قبلاً بازداشت شده است به آسانی قابل فروش باشد تبدیل آن به مالی دیگر مجاز نیست مگر با رضایت ذینفع^[۱۶۶].
توجه به اموال بدهکار، از این روست که وثیقه هر بدهکار، اموال اوست. در صورت عدم اجرای تعهد مدیون در موعد مقرر و این واقعیت که ابلاغ اجرائیه نیز غالباً منتهی به اجرای ارادی تعهد از سوی او نخواهد شد، این است که اجرای اجباری تعهد، از محل اموال او انجام می شود
الف: تامین موضوع اجراییه
در صورتی که متعهد تبدیل مال مورد اجرائیه را به لحاظ دلائل شخصی یا دلائل اقتصادی خواستار شود این امر با معرفی مال دیگری و در صورت وجود شرایط ذیل حاصل می گردد:
الف: مال معرفی شده متناسب با دین بوده و بلامانع بودن ان جهت استیفای موضوع لازم الاجراء از هر جهت محرز باشد.
ب: فروش مال تبدیل آسانتر از فروش مال پیشین ۰مورد اجراییه) باشد. در صورتیکه مال مورد اجراییه به آسانی قابل فروش باشدذ نمی توان آن را به مال دیگری تبدیل کرد مگر با رضایت ذینفع.
قبول تقاضای تبدیل مال مورد اجراییه پس از بازداشت معادل آن از اموال که قبلاً بازداشت شده است رفع بازداشت می شود. این تقاضا از طرف متعهدله فقط برای یک مرتبه تا قبل از انتشار مزایده پذیرفته خواهد شد.
-به استناد ماده ۲۱ آ.ا.م.ا.ر ، مصوب ۱۳۸۷: «از تاریخ ابلاغ اجرائیه متعهد باید ظرف ده روز مفاد آن را به موقع اجراء بگذارد یاترتیبی برای پرداخت دین خود بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای سند را میسر گرداند. اگر خود را قادر به اجرای مفاد اجراییه نداند باید ظرف همان مدت صورت جامع دارایی خود را به مسئول اجراء بدهد و اگر مالی ندارد صریحاً، اعلام کند. بدهکاری که در مدت مذکور قادر به پرداخت دین خود نبوده، مکلف است هر موقع که متمکن از پرداخت تمام یا قسمتی از بدهی خود گردد، آن را بپردازد»^[۱۶۷].
بنابراین، اگر موضوع اجراییه مال ذمه ای یا وثیقه ای باشد مطابق ماده ۲۱ آ.ا.م.ا.ر عمل می شود، یعنی ابتداء باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اجراییه مفاد آن را اجراء کند یا ترتیبی برای پرداخت دین خود بدهد یا مالی معرفی کند که نسبت به فروش آن اقدام و دین وصول شود. البته متعهد میتواند مطالبات خود را نیز جهت استیفاء معرفی کند، در این حالت قبول متعهدله آن را قوبل کند متعهدله نیز می تواند اموالی اگر از متعهد سراغ دارد جهت بازداشت معرفی کند.

۳)کنگره ۶
اعضای این NGO روش خاصی برای ترک موادمخدر دارند، آنها معتقدند که سم زدایی فرد بیمار باید به تدریج و در طی یک پروسه ی چندماهه انجام شود و در این مدت با کم کردن تدریجی و برنامه ریزی شده مصرف موادمخدر را به صفر می رسانند و در این مدت در جلساتی که برگزار می کنند خود را با پسوند «ساقی» معرفی کرده و از اشخاصی که سابقه بیشتری در برنامه دارند به عنوان «یاور» راهکار می گیرند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در طی دوره درمان و بازسازی یادگیری و پیگیری مداوم یک رشته ورزشی توصیه می شود این گروه با معرفی خود در رسانه ها و نشان دادن چهره های بشاش و ورزشکار معتقدند که بیماری اعتیاد را درمان کرده اند. اعضای این NGO در تهران مقبولیت نسبی پیدا کرده ولی این روش یک روش ابداعی و بومی ایرانی است که در کشورهای دیگر ناشناخته است و تشکیلات منظمی ندارد.
۴)اجتماع درمان مدار TC
این نوع مراقبت و درمان برگرفته از روش های روان درمانی است که در آمریکا بعد از جنگ ویتنام برای معالجه مشکلات روحی- روانی و هنجارستیزی های سربازان از جنگ برگشته ویتنام در آسایشگاه های مخصوص و در مناطق کوهپایه ای حداقل به مدت ۶ ماه با زندگی کردن تحت نظم خشک و نظامی و برگزاری جلساتی با عنوان های «سمینار» و «خودافشایی» و یادگیری آداب واصول جدید و عوض کردن نوع پوشش و تغییر رفتارهای شخصی و ملزم شدن به نشستن روی مبل و صندلی و سیگار کشیدن محدود در ساعات مخصوص در هوای آزاددر یک کادر مشخصی و حتی عوض کردن نام شخص مورد درمان سعی در تغییر الگوی رفتاری اشخاص مورد درمان در اجتماع می کنند.
در غذاخوری هایشان هر کس بر روی صندلی مخصوص که نام تغییریافته شخص روی آن نصب شده است می نیشینند و هر چه مدت اقامت آن هابیشتر شود صندلی های آنها به بالاتر انتقال پیدا می کند. در جلساتی که با عنوان «سمینار» برگزار می کنند خود را با پسوند «مقیم» معرفی می کنند. وظایف خدماتی و مسئولیت هایی که برای رشد شخصیت آنها به افراد تحت درمان محول می شود تحت نظم خاصی است و هر چه مقیم مورد درمان دقت و پشتکار بهتری داشته باشد. در چارتی خدماتی نصب شده در محل زندگی جای بالاتری قرار می گیرد. افراد با تجربه قدیمی و نسبتاً درمان شده با عنوان هادی ۱ و هادی ۲ مسئولیت کنترل و مراقبت چندمقیم را عهده دار می شوند.
در جلساتی با عنوان «انتقاد» تخلف از مقررات و رعایت نکرده آداب اجتماعی به شخص خاصی یادآوری می شود و به شدت از طرف سایر مقیم ها مورد انتقاد قرار می گیرد و بالاجبار سعی در اصلاح رفتارهای خود دارد. کارهای عمومی تحت عنوان «کار در اجتماع» توسط افراد مقیم انجام شده و همگی باید ساعت مشخصی را در منطقه محول شده به آنها مشغول باشند. مراقبت از قرارگاه و دژبانی به اشخاص با نظم و مبانی آداب که تغییرات رفتاری مشخصی دارند سپرده می شود. این روش درمانی توسط مراجع ذیصلاح دولتی ایجاد ولی به علت بازدهی نسبتاً پائین آن مسکوت ماند و فعلاً مراکز آن فعال نیست.
۵)روش URDیاUROD(روش سریع سم زدایی یا روش فوق سریع سم زدایی)
در این روش ابتدا بیمار را بیهوش می کنند، بعد با تزریق چندآمپول فالوکسان، تمام مخدر از راه ادرار از بدن بیمار دفع می شود. در خاتمه عملیات یک آمپول متادون به بیمار تزریق می شود و بیمار را به هوش می آورند. بیمار تا حدود ۲۴ ساعت مشکلی ندارد ولی پس از آن با دردهای شدید و مشکلات جسمی و روحی مواجه می شود که برای رفع آن ناگزیر به مصرف مجدد مواد روی می آورد. به همین دلیل این روش در سال های اخیرکاملاً منسوخ و حتی غیرقانونی شده و دیگر اجرا نمی شود. ^[۲۵]
۶)روش پرهیزمدار – ایمن مدار
این روش درمانی که اصل پرهیز کامل از هرگونه موادمخدر و الکل و قرص های روانگردان و به طور کلی هر ماده ای که باعث تغییر حالات و احساسات شخصی شود را پیشنهاد می کند و در کنار آن ایمان به خداوندی که به عنوان نیروی برتر در زندگیمان حضور دارد می گذارد.^[۲۶]
و با بهره گرفتن از راهکارهای انجمن دوازده قدمی معتادان گمنام NA که یک انجمن شناخته شده در سطح جهان با تشکیلات منظم ناحیه ای، کشوری و جهانی و دارای دفاتر ثبت شده و معتبر است. در مراکز اقامتی میان مدت اعمال و اجرا می شود. دبیران یا مدیران این مراکز از معتادان بهبودیافته و با سقف پاکی بالا هستند که با بکارگیری یک تیم باتجربه و فعال که همگی آنها سقف پاکی بالای یکسان دارند. و تحت نظر سازمان های مسئول پزشکی نظیر بهزیستی یا دانشگاه علوم پزشکی و زیر مجموعه شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر می باشند این مراکز را اداره می کنند.یک بیمار حامل بیماری اعتیاد پس از پذیرش در این مراکز در حدود یک هفته در اتاقی به نام اتاق سبز اقدام به سم زدایی می کنند.
و چون معتقدند و می دانند که بیماری اعتیاد یک بیماری چندبعدی است پس از سم زدایی چند روزه با تشکیل جلسات بهبودی منظم و کارگاه های کارکرد قدم به معتاد کمک می کنند که بیماری اعتیاد را بشناسند و بدانند که برای روبرو شدن با این هیولای سهمگین که دارای سلاح هایی مانند «وسوسه»، «انحراف فکری»، «توجیه بهانه» است و یک دیواره دفاعی بنام لایه «انکار» دور خودش کشیده است. باید ابزار و راهکار مقابله داشت. آنها معتقدند که برای سفر در جاده بهبودی باید یک چهارچرخه داشت که چرخ های آن «حضور مرتب در جلسات» «گرفتن راهنما»، «کارکرد قدم های دوازده گانه و دوره آن» و «خدمت» می باشد. مطالعه منظم نشریات و دعا و نیایش نیز به عنوان چرخ پنجم این وسیله است پیشنهاد می شود. چون بیماری اعتیاد بیماری بی ایمانی و تنهایی و انزوا است. کارکرد قدم های دوازده گانه به تقویت ایمان و یقین به وجودی خداوندی مهربان که دارای صفات لطف و بخشش است را کمک می کند. در قدم یک آنها می پذیرند که در مقابل بیماری اعتیاد و رفتارهای تضادگونه عاجز هستند و اختیار اراده زندگیشان را در تمام امور چه مادی و چه معنوی از دست داده اند. در قدم دو آنها به این باور می رسند که طی یک فرایند و به مرور زمان سلامت عقل به آنها باز می گردد و دیگر دیوانگی هایی که در زمان مصرف انجام می دادند از آنها سر نمی زنند. آنها می دانند که اگر چیزی بیرون از خودشان بخواهد باعث تغییر حالات و احساسات شان شود، از روشن ترین مصادیق نداشتن سلامت عقل است. در قدم سوم آنها دیگردست از جنگیدن با خود و دیگران برمی دارند و تصمیم می گیرند که اختیار زندگیشان را به مراقبت خداوندی مهربان، بخشنده ، ناجی، همیشه در دسترس، خطاپوش بسپارند و تنها در کارها سهم خود را انجام داده و نگران نتیجه نباشند که حکمت خداوند مهربان بالاترین سود را برای آنها دارد. دیگر از پشت میز مدیریت زندگیشان کنار می روند و از اراده شخصی تحریک اراده می باشد استفاده نمی کنند و اراده خداوند را که ناظر به تمام مسائل است را با جان و دل می پذیرند.
در قدم چهار آنها خیلی دقیق و بی باک به بررسی بخش ها و علل آن و ترس ها و مسائل خیلی شخصی و عاطفی خود در گذشته پرداخته و یک ترازنامه اخلاقی از خود می گیرند و در قدم پنج این رنجش ها و ترس ها و مسائل ناگفتنی درون خود را به خداوند و خود و یک انسان دیگر اقرار می کنند و از آن رها می شوند و دیگر این چمدان خاطرات بد را با خود حمل نمی کنند.
در قدم های شش و هفت آمادگی کامل پیدا می کنند و با فروتنی از خداوند می خواهند که ضعف ها و کمبودهای اخلاقی آنها را که باعث بوجود آمدن رنجش ها و ترس ها می شود از آنها بگیرد. ایمان را به جای ترس بگذارد،رنجش را با بخشش، غرور را با تواضع، ناشکری را با سپاسگزاری عوض کند.
در قدم های هشت و نه اقدام به تهیه لیستی از کسانی که در گذشته و بخاطر بیماری اعتیاد به آنها صدمه های مالی، عاطفی زده تهیه کرده و با جبران خسارت از آنها در مواردی که خسارت بیشتری وارد نکند اصل روحانی شهامت و انصاف را در زندگی خود به اجرا می گذارند.
در قدم ده دیگر آنقدر با اصول روحانی آشنا شده اند که به طور روزانه به بررسی اعمال خود پرداخته و سعی می کنند با اقرار اشتباهاتشان در پایان روز ضریب استفاده از ضعف های اخلاقی شان را کمتر کرده و هر روز بهتر از روز گذشته و در مسیر بهبودی قدم بردارند.
در قدم یازده آنها همانطور که دعاها و درخواست های مشروع خود را از خداوند می خواهند به مراقبه نیز می پردازند. مراقبه یعنی گوش دادن وعمل کردن آنچه خداوند از آنها می خواهد.
در اینجا با بیداری روحانی که با کارکرد این یازده قدم پیدا کرده اند. سعی می کنند با تغییرات رفتاری و گفتاری خود این پیام را که می توان بدون موادمخدر و رفتارهای معتادگونه هم زندگی قشنگ داشت را به سایر معتادان برسانند و اصول روحانی و معنوی را که در این قسمت با آن آشنا شده اند را در زندگی خود به اجرا بگذارند.
کارکرد این دوازده قدم حتماً باید با راهنما باشد. راهنما کسی است که قبل از آنها این مسیر را طی کرده و با پیچ و خم ها و خطرات راه آشناست به عنوان چراغ راه آنها عمل می کند، در مشکلات و مسائلی که در طی مسیر بهبودی با آن روبرو می شوند، تکیه گاه روحی آنها محسوب می شوند. گره های کور ترافیک افکار متضاد آنها را با درایت و روشن بینی برایشان باز می کند. جالب اینجاست که این راهنماها هم خودشان راهنما دارند و بدین ترتیب یک زنجیره محکم از راهنما و رهجو بوجود می آید که سد محکمی در برابر تندباد حوادث و اتفاقاتی می شود که در طی مسیر بهبودی به سراغشان می آید. آنها با خدمت کردن به همدیگر و حضور مرتب در جلسات و مطالعه نشریات به آگاهی های خود در بیماری ۳۰۲۴۰ ۳۰۴۶۵ اعتیاد می افزایند. آنها معتقدند هر چه زودتر با مسائل و مشکلات مواجه شوند به همان نسبت سریعتر می توانند به افراد قابل قبول، مسئول و سازنده اجتماع خود تبدیل شوند آنها می دانند که تنها راه جلوگیری از فعال شدن مجدد اعتیاد، خودداری از مصرف در همان بار اول است، آنها می دانند که مصرف یکبار زیاد و هزار بار کافی نیست.
آنها الکل را هم جزء موادمخدر می دانند و بدین ترتیب از مصرف الکل خودداری می کنند چون می دانند که تاوان پرداخت این اشتباه را ندارند.
آنها می دانند که مصرف هرگونه مخدری آتش اعتیادشان را دوباره شعله ور می کند و عاقبتی چون زندان، تیمارستان و مرگ در انتظارشان هست.
گرچه پرهیزمداری یکی از روش های برتر ترک اعتیاد است. اما پژوهش های محققین اعتیاد و تجارب دیگر اثبات کرده که این روش برای همه مناسب نیست و خیلی از معتادان پس از چند جلسه اول یا حتی پس از چندسال لغزش و عود داشته و از چرخه خارج می شوند. مناسب ترین روشی که تاکنون بدان رسیده اند، ترکیب دو روش دارو درمانی و استفاده از رواندرمانی (چه به صورت ۱۲ قدم و چه به صورت درمان های ماتریکس و …) می باشد. یعنی ترکیب متادون با روش هایی که روی روان تأثیر گذارند.^[۲۷]
بند دوم : شیوه های کاربردی درمان
۱)متادون درمانی
در مراکز ماده ۱۵ که بصورت اردوگاهی نبوده و بیماران به مراکز مراجعه می کنند و سهمیه متادون را دریافت می کنند ، در بدو ورود ابتدا تست اپیوم انجام می شود که باید مثبت باشد و معتاد بودن بیمار به اثبات برسد . سپس بر اساس نوع اعتیاد و مدت و شدت اعتیاد بیمار تا حداکثر mg40 (معادلcc8) متادون به بیمار داده می شود (معمولا همه بیماران –بجز چند نفری – در روز اول همان mg 40 یا cc8 را دریافت می کنند).
در روز دوم بیمار ارزیابی می شود ، اگر علائم خماری وجود داشت ، مقدار متادون را می توان تا حداکثر mg60 (معادلcc12) بالا برد . در روز سوم بیمار مجددا ارزیابی می شود ، اگر علائم خماری رفع شده بود که بیمار در همان روزmg60 تثبیت می شود ،در غیر اینصورت دوزمتادون تا مقدار mg80(معادل cc16) بالابرده می شود . روز چهارم نیز به همان ترتیب اگر علائم خماری وجود نداشت که مقدار متادون کافی است و در غیر اینصورت متادون تا میزان mg100(معادلcc20) بالا می رود . در نهایت در روز پنجم پس از ارزیابی بیمار می توان مقدار دارو را تا mg120 بالا برد (معادلcc24) که این مقدار حداکثر مقداری است که معمولا به یک معتاد داده می شود و بیش از این ، شامل مقررات و محدودیت های خاصی می گردد . مثلا بیمار تا پایان دوره (حتی اگر چند سال طول بکشد) باید همیشه بصورت روزانه مراجعه کند ،تست های اپیوم دوره ای برای این افراد فشرده تر است.
در ارزیابی بیماران برای افزایش روز مثلا از mg40 به mg80 ، باید به وجود یا عدم وجود علائم خماری از قبیل : تعریق ، خمیازه ، اضطراب ، لرزش ، دل درد و دل پیچه ، تهوع و استفراغ و…… توجه نمود و در صورت عدم وجود چنین علائمی افزایش روز مجاز نیست . به علاوه در روزهای اول مراجعه ،آزمایش کاملی بخصوص در مورد سلامت کلیه و کبد – از بیمار به عمل می آید که اگر مشکلی در دستگاه های بدن وجود داشته باشد ، در مورد آن تصمیم گیری می شود . چون متادون هم مثل اکثر داروها در کبد متابولیزه می شود،بنابراین بیمار در بدو ورود به درمان باید کبد سالمی داشته باشد ، در غیر این صورت افزایش روز بسیار کمتر بوده و با احتیاط انجام می شود. از طرفی چون دفع متادون کلیوی است و از طریق ادرار صورت می گیرد ، بیمار باید کلیه های سالمی نیز داشته باشد و در غیر اینصورت افزایش روز به ندرت انجام می شود . کلیه مراحل افزایش یا کاهش روز به دقت در پرونده درمانی بیمار ثبت می شود و مقدار متادون دریافت شده در چندین دفتر و پرونده بصورت دقیق ثبت می گردد . توصیه می شود که بیمار ، مقدار متادون دریافتی خود را در یک مرحله و ترجیحا در صبح مصرف کند ، مگر اینکه بیمار مراجعه هر روزه به کلینیک داشته باشد که در آن صورت دارو را باید در مقابل چشم پرسنل – همراه مقداری آب – استفاده نماید . مرحله مراجعه هر روزه به کلینیک تا ۳ ماه طول می کشد و در طی این مدت بیمار به دقت تحت نظر است .
پس از طی این مدت می توان متادون را برای مدت ۲ روز به بیمار داده تا به منزل ببرد (یعنی پس از سه ماه،روز منزل به بیمار داده شود و مراجعه به کلینیک هر ۲ روز یکبار صورت می گیرد) . به همین ترتیب پس از یک سال ، مراجعه بیمار به کلینیک هفتگی می شود . یعنی هفته ای یک بار به کلینیک مراجعه می کند و مقدار مصرف متادون یک هفته خود را دریافت می کند .
ختم درمان نیز با توجه به پرسشنامه مخصوص و ارزیابی بیمار توسط پزشک و روانشناس صورت می گیرد . نظر اکثر محققان اعتیاد این است که بیماری که بیش از ۵ سال اعتیاد داشته است ، باید حداقل ۴ سال تحت درمان با متادون قرار گیرد و حتی برخی محققین بر این باورند که متادون دارویی است برای تمام عمر یک معتاد تا بار دیگر به اعتیاد باز نگردد . به هر حال اگر بیمار خود مایل به ختم درمان بود ، ارزیابی ویژه توسط کادر درمانی به عمل می آید و اگر بیمار واجد معیار های پایان درمان بود ، می توان مقدار متادون را به تدریج کاهش داد تا به صفر برسد و درمان بیمار در اینجا به پایان می رسد .^[۲۸]
۲)پرهیزمدار
دراین روش بیمار به صورت بستری وتحت مراقبت شدید بدون استفاده از هیچ گونه داروی درمانی تحت درمان قرار می گیرد.وبا عنایت به معاینه های روزانه توسط پزشک مرکز در صورت صلاحدید فقط با بهره گرفتن از داروهای آرام بخش ومسکن جهت التیام دردهای جسمی از قبیل بدن درد وسردرد درمان ادامه میابد.قابل ذکر است در صورت عدم تحمل درمان با نظر پزشک معالج در اثنای دوره درمان امکان تغییر نوع درمان از پرهیز مدار به متادون درمانی طبق روش فوق الذکر می باشد.^[۲۹]
فصل دوم
بررسی کمپ ماده ۱۶قانون مبارزه با مواد مخدر
مبحث اول : ضوابط قانونی در خصوص کمپ های موضوع ماده ۱۶
۱ – قانون مجازات اسلامی
ماده ۱۸- تعزیر مجازاتی است که مشمول حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود.^[۳۰]
۱ – اصلاحیه قانون اصلاح قانون مبارزه بامواد مخدر ( مصوب ۹/۵/۸۹ مجمع تشخیص مصلحت نظام)
ماده ۱۵ ( اصلاحی ۹/۵/۱۳۸۹) معتادان مکلفند با مراجعه به مراکز مجاز دولتی، غیر دولتی یا خصوصی و یا سازمان های مردم نهاد درمان و کاهش آسیب اقدام به ترک اعتیاد نمایند. معتادی که با مراجعه به مراکز مذکور نسبت به درمان خود اقدام و گواهی تحت درمان و کاهش آسیب دریافت نماید، چنانچه تجاهر به اعتیاد ننماید از تعقیب کیفری معاف می باشد. معتادانی که مبادرت به درمان یا ترک اعتیاد ننمایند، مجرمند.
تبصره ۱ ( اصلاحی ۹/۵/۱۳۸۹) – مراکز مجاز موضوع این ماده، براساس آیین نامه ای که توسط وزارتخانه های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رفاه تأمین اجتماعی ظرف مدت سه ماه پس از تصویب این قانون تهیه و به تصویب ستاد می رسد، تعیین می شود.
تبصره ۲ ( اصلاحی ۹/۵/۱۳۸۹)- وزارت رفاه و تأمین اجتماعی موظف است ضمن تحت پوشش درمان و کاهش آسیب قرار دادن معتادان بی بضاعت، تمام هزینه های ترک اعتیاد را مشمول بیمه های پایه و بستری قرار دهد. دولت مکلف است همه ساله در لوایح بودجه، اعتبارات لازم را پیش بینی و تأمین نماید.
ماده ۱۶ ( اصلاحی ۹/۵/۱۳۸۹) – معتادان به مواد مخدر و روان گردان مذکور در دو ماده (۴) و (۸) فاقد گواهی موضوع ماده (۱۵) و متجاهر به اعتیاد، با دستور مقام قضایی برای مدت یک تا سه ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان و کاهش آسیب نگهداری می شوند. تمدید مهلت برای یک دوره سه ماهه دیگر با درخواست مراکز مذکور بلامانع است. با گزارش مراکز مذکور و بنا بر نظر مقام قضایی، چنانچه معتاد آماده تداوم درمان طبق ماده (۱۵) این قانون باشد، تداوم درمان وقف ماده مزبور بلامانع می باشد.
تبصره ۱ ( الحاقی ۹/۵/۱۳۸۹)- با درخواست مراکز مذکور و طبق دستور مقام قضایی، معتادان موضوع این ماده مکلف به اجرای تکالیف مراقبت بعد از خروج می باشند که بنا بر پیشنهاد دبیرخانه ستاد با همکاری دستگاه های ذی ربط، تهیه و به تصویب رییس قوه قضاییه می رسد.
تبصره ۲ ( الحاقی ۹/۵/۱۳۸۹)- مقام قضایی می تواند برای یک بار با اخذ تأمین مناسب و تعهد به ارائه گواهی موضوع ماده (۱۵) این قانون، نسبت به تعلیق تعقیب به مدت شش ماه اقدام و معتاد را به یکی از مراکز موضوع ماده مزبور معرفی نماید. مراکز مذکور موظفند ماهیانه گزارش روند درمان معتاد را به مقام قضایی یا نماینده وی ارائه نمایند، در صورت تأیید درمان و ترک اعتیاد با صدور قرار موقوفی تعقیب توسط دادستان، پرونده بایگانی و در غیر این صورت طبق مفاد این ماده اقدام می شود. تمدید مهلت موضوع این تبصره با درخواست مراکز ذی ربط برای یک دوره سه ماهه دیگر بلامانع است.
تبصره ۳ ( الحاقی ۹/۵/۱۳۸۹)- متخلف بدون عذر موجه از تکالیف موضوع تبصره (۲) این ماده به حبس از نود و یک روز تا شش ماه محکوم می شود.^[۳۱]
۳-آیین نامه ماده ۱۶
مقدمه :
در اجرای ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر با اصطلاحات و الحاقات بعدی آن و با اختیار حاصله از مواد ۳۳ و ۳۴ قانون مزبور ، آیین نامه اجرایی مراکز نگهداری ، درمان و کاهش آسیب معتادان به شرح زیر به تصویب رسید .
ماده ۱ :معانی اصطلاحات بکار رفته در این آیین نامه به شرح زیر است :
۱/۱ –قانون :قانون مبارزه با مواد مخدر با اصطلاحات و الحاقات بعدی آن .
۲/۱ –ستاد : ستاد مبارزه با مواد مخدر موضوع ماده (۳۳) قانون .
۳/۱- درمان :به مداخلاتی گفته می شود که با بهره گرفتن از الزام قانونی در چارچوب قوانین اعمال می گردد تا منجر به تغییر رفتار اعتیادی در فرد شود .